Karaya vuran yunusların beyinleri Alzheimer belirtileri gösterdi

2010 ile 2019 yılları arasında Florida'daki Indian River Lagoon'da karaya vuran yirmi adet adi şişe burunlu yunusun beyinleri üzerinde gerçekleştirilen araştırma, bu deniz memelilerinin nörodejeneratif hastalıklarla karşı karşıya olduğunu göstermiştir. Yapılan analizler, yunusların beyinlerinde insanlarda Alzheimer hastalığıyla ilişkilendirilen gen ifadesinde belirgin değişiklikler ve hastalığa özgü protein kümelenmelerinin varlığını ortaya koymaktadır. Bu bulgular, yunusların sadece yaşlanmaya bağlı beyin sorunları değil, aynı zamanda çevresel faktörlerin neden olduğu nörodejeneratif değişikliklere maruz kaldığını göstermektedir. Araştırma ekibi, bu bulguların yunusların yollarını kaybetmesi ve karaya vurulması olaylarının arkasında yatan nedenlerden birinin Alzheimer benzeri beyin hasarı olabileceğini ileri sürmektedir. Yunuslar deniz ortamlarındaki toksik maruziyetler için çevresel gözcüler olarak kabul edildiğinden, bu keşif sadece bu türler için değil, potansiyel olarak insan sağlığı için de önemli çıkarımlar taşımaktadır.

İklim değişikliği ve toksik alg çiçeklenmesinin rolü

Çalışmanın arkasındaki araştırmacılar, yunusların nörodejenerasyonunun işaretlerini doğrudan iklim değişikliğine bağlamışlardır. Daha sıcak deniz suları, zararlı alg ve bakterilerin toksik çiçeklenmesinin daha sık ve yaygın hale gelmesine neden olmaktadır. Bu çiçeklenmeler sırasında karaya vuran yunusların beyinlerinde, alg çiçeklenmesi olmayan dönemlerde karaya vuran diğer yunuslara kıyasla tam 2.900 kat daha yüksek konsantrasyonda nörotoksin 2,4-diaminobütirik asit (2,4-DAB) seviyeleri tespit edilmiştir. Bu dramatik fark, siyanobakterilerle dolu çiçeklenmelerinin yunusların beyin işlevlerine ne kadar ciddi bir zarar verdiğini açıkça göstermektedir. Nörotoksin seviyeleri bu kadar yüksek olduğunda, yunusların navigasyon becerilerinde ve hafızalarında önemli kayıplar meydana gelmesi kaçınılmazdır. Miami Üniversitesi'nden toksikoloji uzmanı David Davis, siyanobakteriyel çiçeklenmelerle ilişkili insan sağlığı sorunları hakkında endişeler bulunduğunu belirtmektedir. Bu toksik maruziyetler, yunusların karaya vurulmasına doğrudan yol açan beyin hasarını hızlandırmakta ve kötüleştirmektedir.

Alzheimer hastalığı ve nörotoksin birikiminin eş zamanlı etkisi

Yunusların normalde yaşlandıkça Alzheimer'a çok benzeyen beyin sorunları geliştirdiği bilinmektedir. Ancak bu araştırma, siyanobakteriler tarafından üretilen nörotoksinlerin bu doğal yaşlanma sürecini önemli ölçüde hızlandırabileceğini ve kötüleştirebileceğini göstermektedir. Araştırmacılar, yunuslarda gözlemlenen Alzheimer hastalığı nöropatolojik değişikliklerinin ve alg toksinlerinin doğal birikiminin eş zamanlı oluşumunun, bu iki yakınsayan olayın beyin üzerindeki etkisini incelemek için benzersiz bir fırsat sunduğunu vurgulamaktadırlar. Siyanobakteriler tarafından verilen toksinlerin hayvanlarda ve insanlarda nöronlara zarar verebileceği zaten bilinmektedir, ancak insan nörodejeneratif hastalıklarıyla doğrudan bağlantılar hala araştırılmakta olan bir alandır. Çalışma, hasara neden olan nörotoksinler, yunus beyinlerindeki temel sonuçlar ve mevsimsel varyasyonlar hakkında ayrıntılı veriler sunmaktadır. Bu bulgular, Alzheimer benzeri hastalıkların sadece genetik faktörlerin değil, aynı zamanda çevresel toksinlerin de önemli rol oynadığını göstermektedir.