Ayak tırnaklarınız radon maruziyetini ortaya çıkarabiliyor

Evlerimizde ve çalışma alanlarımızda birikebilen renksiz, kokusuz bir gaz olan radon, tüm akciğer kanserlerinin yüzde 3 ila 14'ünden sorumlu tutulmaktadır. Tütün kullanımından sonra akciğer kanserinin en önemli ikinci nedeni olan radon gazına maruz kalma, özellikle hiç sigara içmemiş veya çok az içmiş kişilerde gözden kaçan bir tehlike oluşturmaktadır. Bu grup genellikle akciğer kanseri taraması için uygun görülmediğinden, radon kaynaklı riskleri fark edilmeden kalabilmektedir.

Ayak tırnakları radon maruziyetinin arşivi

Kanada'daki Calgary Üniversitesi'nde yürütülen araştırma, vücudumuzun radon gazı gibi çevresel toksinlere karşı uzun süreli maruziyetini tespit etmenin şaşırtıcı derecede basit bir yolunu ortaya koymaktadır. Biyokimyacı Aaron Goodarzi ve fizikçi Michael Wieser liderliğindeki disiplinler arası araştırma ekibi, ayak tırnakları kesintilerinin radon maruziyetinin güvenilir göstergeleri olduğunu kanıtlamıştır. Vücudumuzun deri, saç ve tırnaklar gibi yavaş dökülen dokularda depoladığı radyoaktif kurşun izotopları, bu biyolojik yapılarda uzun yıllar boyunca izlerini korumaktadır.

Goodarzi tarafından yapılan açıklamaya göre, radon solunduğunda oldukça hızlı bir şekilde belirli bir radyoaktif kurşun türüne dönüşmektedir. Vücudumuz bu radyoaktif kurşunu, diğer tüm kurşun türlerine davrandığı gibi ele almakta ve yavaş dökülen dokularda depolamaktadır. Wieser ise ayak tırnağı kesintilerinde kurşun izotoplarını test ederek, bunların bireysel düzeyde yaşam boyu radon maruziyetini ortaya çıkarmak için nicel bir yöntem olarak kullanılabileceğini göstermiştir.

Radon gazının kaynakları ve birikme mekanizmaları

Radon doğal olarak toprakta üretilmekte ve havaya salınmaktadır. Açık alanlarda kolayca seyreltilen bu gaz, iç mekanlarda ise hızla birikebilmektedir. Özellikle kötü havalandırmalı binalar ve soğuk bölgelerde, basınç farklarının yerden iç mekanlara daha fazla radon çekmesi nedeniyle birikme riski artmaktadır. Radon ayrıca suda çözünerek birikebilmekte ve serbest bırakılabilmektedir. Bu durum, yeraltı suyunun önemli bir kaynak olduğu uranyum açısından zengin kırsal alanlarda özellikle ciddi bir sorundur.

Bazı yapı malzemeleri de iç mekan radon birikiminde önemli rol oynamaktadır. Alüm şisti içeren hafif beton, fosfojips ve İtalyan tüfü gibi malzemeler radon gazının iç mekanlarda birikmesine katkıda bulunmaktadır. Kanada gibi yüksek jeolojik radon potansiyeline sahip bölgelerde, daha yeni konut inşaat uygulamaları istemeden radon maruziyetini kötüleştirmiştir. Ayrıca, bazı meslekler için işte geçirilen zamanın artması, konut yapılı çevresinin iç mekan havasını soluyarak geçirilen yıllık süreyi de artırmıştır.

Araştırma bulguları ve sayısal veriler

Son derece hassas analiz yöntemleri kullanarak gerçekleştirilen araştırmada, analiz edilen 55 ayak tırnağı örneğinin 39'unda (yüzde 71) radon bozunmasından kaynaklanan bir kurşun izotopu olan 210Pb tespit edilmiştir. Bu bulgu, radon maruziyetinin ayak tırnakları aracılığıyla ne kadar etkili bir şekilde ortaya çıkarılabileceğini göstermektedir. Evlerinde ortalama 26,5 yıl boyunca yüksek radon seviyelerini soluyan yetişkinlerin ayak tırnağı kesintilerinde, kurşunun nanogramı başına yaklaşık 0,298 femtogram 210Pb kilitli halde bulunmuştur.