Gizli tehlike: Sigara içmeyenlerde akciğer kanseri neden artıyor?

Akciğer kanseri teşhisinin geç aşamalarda konulması, hastalığın tedavi edilebilirliğini önemli ölçüde azaltıyor. Northwestern Medicine'de yürütülen yeni bir çalışma, bu sorunun kökeninde mevcut tarama kılavuzlarının yetersizliğinin yattığını gösteriyor. Araştırma sonuçlarına göre, akciğer kanseri hastalarının yaklaşık üçte ikisi, resmi tarama önerilerine uymadıkları için erken teşhis fırsatından yoksun kalıyor.

Tarama kılavuzlarının sınırlamaları

Günümüzde geçerli olan tarama kılavuzları, çok dar bir hasta grubunu hedef alıyor. U.S. Preventive Services Task Force tarafından belirlenen mevcut standartlara göre, yalnızca 50 ile 80 yaş arasında, en az 20 yıl boyunca günde bir paket sigara içmiş ve halen sigara içen ya da son 15 yıl içinde bırakmış kişilerin yıllık tarama yapması önerilmektedir. Bu katı kriterler, akciğer kanseri riski taşıyan pek çok insanı tarama programlarının dışında bırakmaktadır.

Northwestern Medicine Canning Thoracic Institute'un yürütme direktörü Dr. Ankit Bharat, bu durumun ne kadar sorunlu olduğunu vurgulayarak, akciğer kanserinin artık sadece yaşlı erkek sigara içenleri etkilemediğini belirtmiştir. Aksine, hastalık giderek daha genç kadınlarda ve hiç sigara içmemiş kişilerde görülmektedir. Bharat'ın yönettiği araştırma, Northwestern'daki akciğer kanseri hastalarının yüzde 65'inin mevcut kılavuzlara göre tarama için uygun olmadığını tespit etmiştir.

Çalışmada dikkat çeken bir başka bulgu ise tarama için uygun olan hastalar arasında bile durumun iç açıcı olmadığıdır. Journal of the American Medical Association'da yayınlanan paralel bir araştırma, tarama kriterlerine uyan insanlar arasında bile yalnızca yüzde 20'sinin güncel tarama yaptırdığını ortaya koymuştur. Bu da tarama programlarının etkinliğinin sorgulanması gereken bir başka boyutudur.

Sigara içmeyenlerde artan akciğer kanseri vakası

American Cancer Society'nin verilerine göre, akciğer kanseri vakalarının yüzde 20'sine kadarı hiç sigara içmemiş veya başka herhangi bir tütün ürünü kullanmamış kişilerde teşhis edilmektedir. Bu oran, geleneksel kanının aksine oldukça yüksektir ve akciğer kanserinin sigara dışı nedenlerinin ne kadar yaygın olduğunu göstermektedir.

New York City'deki Memorial Sloan Kettering Cancer Center'da göğüs tıbbi onkoloğu olarak çalışan Dr. Helena Yu, gördüğü hastaların çoğunluğunun on yıllar önce sigarayı bırakmış veya hafif içici olduğunu belirtmiştir. Bu hastalar tarama kılavuzlarına göre uygun olmadıkları için erken teşhis imkanından mahrum kalmışlardır. Yu, bu durumun değişmesi gerektiğini ve daha geniş bir popülasyonun taranması gerektiğini savunmaktadır.

Sigara içimdeki azalma, genel olarak akciğer kanseri insidansının düşmesine neden olmuştur. Ancak bu azalış, paradoksal bir şekilde, akciğer kanseri olan insanların daha yüksek bir oranının sigara dışı nedenlerle hastalığa yakalandığı anlamına gelmektedir. Başka bir deyişle, sigara ile ilişkili akciğer kanseri vakalarının sayısı azalırken, sigara içmeyenlerde görülen vakaların oranı göreceli olarak artmaktadır.

Kara Goodwin'in hikayesi: erken teşhisin önemi

Brooklyn, New York'ta yaşayan 39 yaşındaki Kara Goodwin, akciğer kanserinin hiç sigara içmemiş genç kadınlarda ne kadar hızlı ve agresif olabileceğinin canlı bir örneğidir. Goodwin, birden fazla maraton koşmuş aktif bir yaşam tarzı sürmektedir. 2024'te kolunda ve omzunda geçmeyen bir ağrı hissetmeye başladığında, doktorlar bunu biseps tendiniti ve donuk omuz olarak teşhis ettiler. Tıp profesyonelleri, Goodwin'in aşırı aktif yaşam tarzından kaynaklanan bir aşırı kullanım yaralanması olduğunu düşünmüştür.