Bilim insanları beyin sağlığını korumada yeni yol buldu

Bilim insanları tarafından gerçekleştirilen yeni bir klinik deneme, halihazırda kullanılmakta olan iki farklı ilacın beyin sağlığını korumada önemli potansiyel taşıdığını ortaya koymaktadır. Söz konusu araştırmada test edilen diyabet ilacı empagliflozin ile insülin burun spreyi, erken dönem Alzheimer hastalığında sıklıkla karşılaşılan hafif bilişsel düşüşün çeşitli yönlerini herhangi bir zararlı yan etki meydana getirmeksizin başarıyla ele almıştır. Bu bulgular, beyin sağlığının korunması ve hastalığın ilerlemesinin yavaşlatılması konusunda yeni bir umut ışığı yakmaktadır.

Alzheimer hastalığının karmaşık yapısı ve çok yönlü tedavi ihtiyacı

Alzheimer hastalığı ve diğer demans türleri, tıbbi bilim tarafından inanılmaz derecede karmaşık durumlar olarak kabul edilmektedir. Bu hastalıkların çok katmanlı yapısı nedeniyle, etkili bir tedavi yaklaşımı için muhtemelen birden fazla farklı terapötik stratejiye ihtiyaç duyulmaktadır. Araştırmacılar, tek bir ilacın hastalığın tüm yönlerini ele almakta yetersiz kalabileceğini ve bu nedenle kombinasyon tedavilerinin daha etkili sonuçlar verebileceğini vurgulamaktadırlar. Beyin sağlığını koruma konusundaki bu çok yönlü yaklaşım, hastalığın farklı biyolojik mekanizmalarını aynı anda hedef almayı mümkün kılmaktadır.

Empagliflozin ve insülin spreyi: Farklı biyolojik süreçleri hedefleyen iki ilaç

Deneme kapsamında test edilen iki ilaç, beyin sağlığını etkileyebilecek birkaç farklı biyolojik süreci hedeflemektedir. Empagliflozin, başlangıçta diyabet tedavisi için geliştirilmiş bir ilaç olup, Alzheimer hastalığının başlangıcıyla ilişkilendirilen iltihabı azaltmak suretiyle beyin sağlığını korumaya katkı sağlamaktadır. Diğer taraftan, insülin burun spreyi ise insülini doğrudan beyin dokusuna iletmek yoluyla beyin hücrelerinin sağlıklı kalmasını desteklemektedir. Bu iki ilacın birlikte kullanılması, beyin sağlığını koruma konusunda daha kapsamlı bir etki yaratabilmektedir. Empagliflozin vücudun glikoz ve sodyumu işleme şeklini iyileştirerek, daha düşük iltihap, hücreler üzerindeki stres azalması, daha iyi enerji verimliliği ve gelişmiş insülin duyarlılığı gibi çok sayıda faydalı etkiye neden olmaktadır.

Klinik denemenin tasarımı ve katılımcı profili

Amerika Birleşik Devletleri'nde yürütülen bu klinik deneme, Alzheimer hastalığı riski taşıyan bireylerde beyin sağlığını korumada bazı erken ilerleme belirtileri göstermektedir. Denemeye 55 ile 85 yaş arasında 47 yaşlı yetişkin kaydedilmiş olup, bunlardan 42'si tedavi sürecini başarıyla tamamlamıştır. Katılımcılar çeşitli kategorilerde yer almaktaydı: bazılarına hafif bilişsel bozukluk teşhisi konulmuş, bazılarına hafif demans tanısı verilmiş, bazıları ise bilişsel açıdan normal olmakla birlikte Alzheimer hastalığıyla bağlantılı moleküler değişikliklerin belirtilerini göstermekteydi. Bu çeşitli profiller, denemenin farklı risk gruplarında ilacın etkisini değerlendirmesine olanak sağlamıştır.

Deneme protokolü ve gözlemlenen eğilimler

Katılımcılara dört hafta boyunca dört farklı tedavi seçeneğinden biri uygulanmıştır: tek başına empagliflozin, tek başına insülin spreyi, her iki ilacın kombinasyonu veya plasebo. Deneme, gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark tespit etmek için çok küçük bir ölçekte tasarlanmış olup, ana amacı bu tedavilerin güvenliğini test etmek olmuştur. Ancak, araştırmacılar bazı önemli eğilimleri gözlemleyebilmişlerdir. Empagliflozin kullanılan grupta, beyin hasarı belirteçlerinde azalma görülürken, kritik beyin bölgelerinde kan akışının restore edildiği tespit edilmiştir. İnsülin spreyi verilen katılımcılar ise hafıza ve düşünmeyi ölçen bilişsel testlerde daha iyi puanlar almışlardır. Beyin taramaları yoluyla yapılan analizlerde, hafızayla bağlantılı beyaz madde bağlantısında ve kan akışında faydalar gözlemlenmiştir.

Empagliflozinin beyin sağlığı üzerindeki etkileri

Empagliflozin, bir diyabet ilacı olarak vücudun glikoz ve sodyumu işleme şeklini iyileştirmektedir. Bu işlem, beyin sağlığı açısından çok önemli olan birçok ikincil etkiye yol açmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre, ilacın beyin omurilik sıvısındaki tau proteini seviyelerini azalttığı gösterilmiştir; tau proteini, Alzheimer beyinlerinde zararlı yumrular oluşturabileceği bilinen bir proteindir. Ayrıca empagliflozin, kan akışı ve kolesterol seviyeleri açısından da faydalar sağlamakta, Alzheimer ilerlemesiyle bağlantılı diğer birkaç biyobelirteçte iyileştirme göstermektedir. Wake Forest Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden nörobilimci Suzanne Craft, ilk kez yerleşik bir diyabet ve kalp ilacı olan empagliflozinin, kritik beyin bölgelerinde kan akışını restore ederken beyin hasarı belirteçlerini azalttığını bulduklarını belirtmiştir.