Boğmaca salgını Amerika'da hızla yayılıyor, aşılama oranları düşüşe geçti

Pertussis olarak da bilinen boğmaca hastalığı, Amerika Birleşik Devletleri'nin çeşitli bölgelerinde endişe verici bir şekilde yayılmaya devam ediyor. Teksas, Florida, Kaliforniya, Oregon ve ülkenin diğer pek çok eyaletinde boğmaca vakaları son dönemde önemli ölçüde artış göstermiştir. Eyalet ve federal sağlık yetkilileriyle yapılan görüşmelere göre, bu salgınların arkasında düşen aşılama oranları, bağışıklık sisteminin zayıflaması ve halk sağlığı izleme sistemlerindeki gecikmeler yer almaktadır. Özellikle tam olarak aşılanmak için çok küçük olan bebekler bu hastalığın en büyük tehdidi altında bulunmaktadır.

Boğmaca salgınının tarihçesi ve aşılamanın önemi

Pertussis aşısının 1900'lerin başında kullanılabilir hale gelmesinden önce, boğmaca en yaygın çocukluk hastalıklarından biri olup Amerika Birleşik Devletleri'nde çocukluk ölümlerinin önemli bir nedeniydi. Hastalığın kontrol altına alınması, aşılama programlarının başarısının en önemli göstergelerinden biri haline gelmiştir. Günümüzde çocuklar 2 aylıkken başlayan bir dizi DTaP aşısı (tam doz versiyonu) almakta, gençler ve yetişkinler ise her 10 yılda bir Tdap rapel aşısı (düşük doz versiyonu) uygulatmaktadırlar. Her iki aşı da pertussise ek olarak difteri ve tetanosu hedeflemektedir. Yakın zamana kadar, 10 küçük çocuktan 8'i 2 yaşına kadar DTaP aşısının dört dozunu almış ve vaka oranları kontrol altında tutulmuştur. Ancak COVID-19 pandemisinden bu yana aşı kapsamında ciddi bir düşüş yaşanmış ve eyaletlerdeki tıbbi olmayan muafiyetlerdeki artışlar bağışıklık boşluklarını önemli ölçüde genişletmiştir.

Boğmaca vakalarında dramatik artış ve istatistiksel veriler

Boğmaca salgınının boyutunu anlamak için istatistiksel verilere bakıldığında, durum oldukça endişe vericidir. Teksas eyaleti 2024 yılında 1.928 pertussis vakası kaydederken, Ekim 2025'e kadar bu sayı 3.500'ü aşmıştır. Ulusal rakamlar ise aynı derecede çarpıcıdır: 2025'in ilk üç ayında, Amerika Birleşik Devletleri 6.600 vaka saymıştır. Bu rakam, geçen yılın hızının dört katı ve 2023 yılının 25 katıdır. Birkaç eyalet on yıldaki en yüksek vaka toplamlarını kaydetmekte, Louisiana'dan Güney Dakota'ya, Idaho'ya kadar olan salgınlar bu artışın yalnızca belirli bölgelere özgü olmadığını, aksine ülkenin her yerinde yaygın olduğunu açıkça göstermektedir. Dr. Demetre Daskalakis, Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri'nin bağışıklama programının eski başkanı, Ağustos ayında istifa etmeden önce yaptığı açıklamada, pertussis vakalarının azalan bağışıklık tarafından yönlendirilen döngüsel bir şekilde arttığını ancak salgının büyüklüğü ve aşılanamayan çocuklarda ciddi sonuçlar potansiyelinin yüksek kapsama ve risk altındaki kişilere iyi iletişim ile hafifletilebileceğini belirtmiştir.

Teksas'taki muafiyet kuralları ve aşılama oranlarındaki düşüş

Boğmaca salgınının hızla yayılmasının önemli nedenlerinden biri, Teksas yasa koyucuları tarafından yakın zamanda çıkarılan bir yasadır. Bu yasa, ebeveynlerin muafiyet formlarını çevrimiçi indirmelerine izin vererek okul aşı gerekliliklerinden tıbbi olmayan muafiyetler talep etmelerini önemli ölçüde kolaylaştırmıştır. Muafiyet formları artık sağlık departmanlarına değil, doğrudan okullara gitmekte ve muafiyetlerin izlenmesini zorlaştırmaktadır. Dallas County Sağlık ve İnsan Hizmetleri Direktörü Dr. Phil Huang, yeni muafiyet kuralının tam etkisinin henüz bilinmediğini çünkü bu okul yılında başladığını söylemiş, ancak okul düzeyinde aşılama oranlarının daha da düşmesini beklediğini belirtmiştir. Dr. Huang, aşılamalarda çarpıcı bir düşüş olduğunu zaten fark ettiğini ve normal olarak okula dönüş sezonunda tüm alt kat alanlarının tıklım tıklım dolu olduğunu, ancak bu yıl bunu görmediğini ifade etmiştir. Göçmenlik uygulaması korkusunun en azından bazı aileleri, özellikle Hispanik aileleri, aşı olmaktan alıkoyuyor olabileceğine inanmaktadır. Dallas County yaklaşık yüzde 40 Hispanik nüfusa sahip olup, Dr. Huang birçok ailenin Göçmenlik ve Gümrük Uygulaması faaliyeti tarafından caydırıldığını düşünmektedir.

Bağışıklık kaybı ve asellüler aşıların sınırlamaları

Boğmaca salgınının yayılmasında önemli bir rol oynayan başka bir faktör, bağışıklık korumasının zamanla azalmasıdır. Bu aşılar ciddi hastalığa karşı koruma sağlamakta, ancak COVID-19 ve influenza aşılarında olduğu gibi, enfeksiyona karşı koruma zamanla azalmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri 1990'larda tam hücreli pertussis aşılarından daha az yan etkiye neden olan ancak o kadar uzun süre dayanmayan asellüler aşılara geçmiştir. Bugün geçmişte olduğundan daha fazla yetişkin çocukken asellüler aşı aldığı için, birçoğu zamanla bağışıklığını kaybetmiş ve enfeksiyonu farkında olmadan bebeklere bulaştırabilmektedir. Bu durum, özellikle henüz aşılanmaya başlamayan veya aşılama serilerini tamamlamayan bebekler için ciddi bir tehdit oluşturmaktadır.