Karbonhidratlar masaya geri döndü: Sağlık için büyük değişim mi başlıyor?

Türkiye'de uzun yıllardır sağlıksız ve kilo aldırıcı olarak etiketlenen karbonhidratlar, son zamanlarda yeniden sofralarda kendine yer bulmaya başladı. Özellikle 1980'ler ve 1990'larda doğanlar, karbonhidratların kilo alımına yol açtığına dair yaygın inançlarla büyüdü. O yıllarda popüler olan Atkins diyeti gibi düşük karbonhidratlı beslenme planları, et ve hayvansal ürünlerin ön plana çıktığı, karbonhidratların ise adeta dışlandığı bir dönemi başlatmıştı. Ancak günümüzde, Türkiye'de de gözlemlenen bir eğilimle, karbonhidratlar tekrar gündeme geliyor ve beslenme uzmanları bu değişimin arkasındaki nedenleri detaylı şekilde açıklıyor.

Karbonhidratların dönüşü: Satışlar ve tercihler değişiyor

Son bir yıl içinde Türkiye'deki süpermarketlerde ve market zincirlerinde karbonhidrat içeren gıdalara olan ilgi gözle görülür biçimde arttı. Özellikle fasulye, ekmek, patates gibi temel besinlerin satışlarında ciddi bir artış yaşanıyor. Örneğin, konserve ve kavanoz fasulye satışları bir önceki yıla göre yüzde 45 oranında yükseldi. Benzer şekilde, çavdar ve tam buğday gibi farklı un çeşitlerinin de popülaritesi hızla artıyor. Patates, bir dönem sağlıksız olarak damgalanmışken, şimdi yeniden alışveriş sepetlerinde kendine yer buluyor. Büyük boy patateslerin satışı, geçen yıla göre yüzde 33'ten fazla artış gösterirken, internet üzerinden yapılan ceket patatesi aramaları yüzde 178 oranında yükselmiş durumda. Bu veriler, karbonhidratların Türkiye'deki sofralara hızlı bir dönüş yaptığını açıkça ortaya koyuyor.

Karbonhidratlara bakış nasıl değişti?

Türkiye'de karbonhidratların yeniden popülerleşmesinin arkasında, lifin ve bitkisel beslenmenin sağlık üzerindeki olumlu etkilerinin daha iyi anlaşılması yatıyor. Uzmanlar, lifin bir karbonhidrat türü olarak bağırsak sağlığına, tokluk hissine ve genel sağlığa katkı sağladığını vurguluyor. Ayrıca, karbonhidrat içeren gıdaların ekonomik ve çevre dostu olması da tercih edilme nedenleri arasında öne çıkıyor. Fasulye, patates ve tam tahıllı ekmek gibi besinler, uygun fiyatlarıyla her kesimden insanın sofrasında yer alabiliyor. Uzmanlar, protein tüketiminin önemini koruduğunu ancak daha dengeli ve sürdürülebilir bir beslenme yaklaşımının benimsenmesiyle karbonhidratların da hak ettiği değeri yeniden kazandığını belirtiyor. Bu değişim, geçmişteki katı düşük karbonhidrat diyetlerinden uzaklaşıldığının ve makro besinlerin daha dengeli bir şekilde tüketildiğinin göstergesi olarak değerlendiriliyor.

Karbonhidratların kötü şöhreti nereden geliyor?

Karbonhidratların uzun yıllar boyunca kötü bir üne sahip olmasının temel nedeni, aşırı işlenmiş ve şekerli gıdaların yaygınlaşması olarak gösteriliyor. Özellikle paketli ve besin değeri düşük ürünlerin artışı, Batı dünyasında obezite oranlarının yükselmesine yol açtı. Bu süreçte, tüm karbonhidratlar aynı kefeye konularak, sağlıklı baklagiller ve tam tahıllar da haksız yere suçlandı. Düşük karbonhidratlı diyetler, sağlıklı yaşam ve kilo kaybı ile özdeşleştirildi. Ancak günümüzde, beslenme uzmanları karbonhidrat korkusunun esas olarak yüksek oranda rafine edilmiş ve liften yoksun ürünlerden kaynaklandığını belirtiyor. Tam gıda karbonhidratlarının ise sağlıklı bir diyetin temelini oluşturduğunun altı çiziliyor. Tam tahıllar, kuruyemişler, tohumlar ve baklagiller gibi besinler, hem lezzetli hem de sağlık açısından vazgeçilmez olarak öne çıkıyor.

Karbonhidratlar gerçekten şişmanlatır mı?

Karbonhidratların kilo aldırıcı olduğu yönündeki yaygın inanç, bilimsel olarak tam anlamıyla desteklenmiyor. Karbonhidratlar, gram başına yağdan çok daha az kalori içeriyor. Özellikle tam gıda formunda olan, lif açısından zengin ve enerji yoğunluğu düşük karbonhidratlar; tam tahıllar, baklagiller ve sebzeler gibi besinler kilo kontrolüne yardımcı olabiliyor. Burada önemli olan, karbonhidratların miktarı değil, kalitesi ve genel beslenme alışkanlıklarıdır. Aşırı işlenmiş, enerji yoğun ve hızlı tüketilebilen karbonhidratlı gıdalar ise aşırı tüketime ve dolayısıyla kilo alımına yol açabiliyor. Uzmanlar, karbonhidratların suçlanmasının yerine, sağlıklı ve dengeli bir beslenme modelinin benimsenmesi gerektiğini vurguluyor.

Karbonhidratların sağlığa katkıları neler?

Karbonhidratlar, insan vücudu için temel bir enerji kaynağıdır. Özellikle kasların ve beynin en verimli şekilde çalışabilmesi için karbonhidratlara ihtiyaç duyuluyor. Koşucular ve sporcular, karbonhidratların performans ve toparlanma üzerindeki olumlu etkilerini yakından biliyor. Bunun yanı sıra, karbonhidratlar konsantrasyonu, ruh halini ve zihinsel berraklığı korumada da önemli rol oynuyor. Karbonhidratların faydaları yalnızca enerjiyle sınırlı değil; lif açısından zengin olan tam gıda karbonhidratları, sindirim sistemini destekliyor, bağırsak mikroplarını besliyor ve kan şekerini düzenlemeye yardımcı oluyor. Ayrıca, lifli besinler uzun süre tokluk hissi sağlayarak, sağlıklı kilo yönetimine katkıda bulunuyor. Uzmanlar, nohut, soba eriştesi, tam tahıllar, baklagiller ve taze meyveler gibi geniş bir karbonhidrat yelpazesinin düzenli olarak tüketilmesini öneriyor. Bu besinler, lif, vitamin, mineral, polifenol ve bitkisel protein gibi birçok faydalı bileşeni doğal olarak içeriyor.