Hipertansiyon hastalarının bilmesi gereken basit sır

Dünya çapında milyonları etkileyen hipertansiyon, kontrol altına alınmadığında ciddi kardiyovasküler komplikasyonlara yol açmaktadır. Kalp yetmezliği, miyokard enfarktüsü ve beyin felci riskini artıran bu hastalık, sağlık sistemleri için en önemli sorunlardan biri olmaya devam etmektedir. Bu nedenle, günlük yaşamda kolayca uygulanabilecek ve ekonomik olan müdahaleler, tıbbi tedaviye katkı sağlayan değerli araçlar haline gelmektedir. Son zamanlarda yapılan bir araştırma, hipertansiyon yönetiminde beklenmedik kadar etkili bir yöntem ortaya koymaktadır: uyku saatinin düzenliliği.

Araştırmanın tasarımı ve katılımcılar

SLEEP Advances dergisinde yayımlanan bu çalışmada, Dr. Saurabh Thosar ve Dr. Leandro Campos de Brito başkanlığında yürütülen araştırma, hipertansiyonu olan orta yaşlı 11 kişinin uyku alışkanlıklarını incelemiştir. Araştırmanın ilk aşamasında, katılımcıların bir hafta boyunca doğal uyku düzenleri gözlemlenmiş ve kaydedilmiştir. Bu başlangıç döneminin ardından, her bir katılımcıdan kendi seçtikleri belirli bir uyku saatine uymaları istenmiştir. Öğlen uyumaktan kaçınarak, bu saate iki hafta boyunca her gün kesin olarak uyması gereken katılımcılar, uyku süresinin değiştirilmesi değil, yalnızca yatma saatinin sabitlenmesi konusunda yönlendirilmiştir. Bu yaklaşım, uyku kalitesinden ziyade uyku zamanlamasının etkisini ölçmek amacıyla tasarlanmıştır.

Bulgular: 14 günde kan basıncında hissedilir düşüş

Araştırmanın sonuçları, hipertansiyon yönetiminde uyku düzeninin rolünü açıkça göstermiştir. Katılımcılar, belirlenen uyku saatinden sapmaları başlangıçta 30 dakika civarında iken, müdahale sonunda sadece 7 dakikaya indirmiştir. Bu düzenlilik, kan basıncında önemli iyileştirmeler ile sonuçlanmıştır. 24 saatlik ölçümlerde, sistolik basınç 4 mmHg, diyastolik basınç ise 3 mmHg düşmüştür. Bu düşüş miktarı, düzenli egzersiz veya diyette tuz azaltmanın sağlayabileceği iyileştirmelerle eşdeğer düzeydedir.

Gece saatlerinde ise daha belirgin sonuçlar gözlemlenmiştir. Gece sistolik basıncında 5 mmHg, diyastolik basıncında 4 mmHg düşüş kaydedilmiştir. Araştırmacılar, gece basıncında 5 mmHg'lik düşüşün, kardiyovasküler hastalık riskinde yüzde 10'dan fazla azalma ile ilişkili olduğunu vurgulamaktadır. Özellikle dikkat çekici olan bulgu, zaten antihipertansif ilaç tedavisi alan kişilerde bu etkinin daha yoğun olmasıdır. Bu durum, uyku saatinin düzenliliğinin mevcut tedavi planlarına tamamlayıcı bir müdahale olarak işlev görebileceğini göstermektedir.

Sirkadiyen ritim ve fizyolojik mekanizma

Uyku saatinin kan basıncı üzerindeki bu etkisini anlamak için, vücudun iç saati olarak bilinen sirkadiyen ritmin rolünü incelemek gerekmektedir. Bilim insanları, düzensiz uyku alışkanlıklarının yalnızca uyku-uyanıklık döngüsünü değil, aynı zamanda kardiyovasküler sistemin kritik işlevlerini düzenleyen sirkadiyen sistemi bozduğunu belirtmektedir. Normal fizyolojik koşullarda, insan vücudu gece saatlerinde kan basıncını düşürmektedir. Bu doğal mekanizma, kalp ve damar sisteminin dinlenme ve onarım sürecinin bir parçasıdır.

Ancak hipertansiyon hastalarının önemli bir kısmında bu gece düşüşü meydana gelmemektedir. Bu durum, bu hastaları daha yüksek kardiyovasküler risk grubuna sokmaktadır. Düzenli uyku saati, sirkadiyen ritmi güçlendirerek ve vücudun iç saatini senkronize ederek, bu fizyolojik gece düşüşünün yeniden ortaya çıkmasına yardımcı olmaktadır. Başka bir deyişle, belirli bir saatte yatmaya alışmak, vücudun kendi doğal kan basıncı düşürme mekanizmasını yeniden aktive etmektedir.