C vitamini hava kirliliğinden akciğerleri koruyabilir

Şehirlerdeki hava kirliliği, özellikle mikrometre boyutundaki ince partiküller nedeniyle giderek daha ciddi bir sağlık sorunu haline gelmektedir. PM2.5 olarak bilinen bu kirleticiler, trafik sıkışıklığı, orman yangınları ve toz fırtınaları gibi kaynaklar tarafından üretilmekte ve astım ile akciğer kanseri gibi ciddi hastalıklarla ilişkilendirilmektedir. Son yıllarda bu küçük partiküllerin insan sağlığına ne kadar zarar verebileceğini anlamaya başlayan bilim insanları, çeşitli koruma yöntemleri araştırmaya başlamışlardır.

C vitamini ile yapılan laboratuvar çalışmaları

Sydney Teknoloji Üniversitesi'ndeki araştırma ekibi, C vitamininin ince partikül maddeye maruz kalan dokular üzerindeki etkilerini incelemek amacıyla kapsamlı bir çalışma yürütmüştür. Bu araştırmada erkek fareler ve laboratuvarda yetiştirilen insan dokuları kullanılarak, hava kirliliğinin akciğelere yaptığı hasar mekanizmaları detaylı olarak gözlemlenmiştir. Çalışmanın temel amacı, C vitamininin bu zararlı etkilerden ne ölçüde koruma sağlayabileceğini belirlemekti.

Araştırmacılar, ince partikül maddeye maruz bırakılan hücrelerde C vitamininin çeşitli koruyucu mekanizmalar aracılığıyla etki gösterdiğini tespit etmiştir. Özellikle, C vitamini hücrelerin mitokondriyal yapılarının, yani hücrelerin enerji üretim merkezlerinin kaybını önemli ölçüde azaltmıştır. Aynı zamanda, hava kirliliğinin neden olduğu zararlı iltihabın şiddetini de azaltmayı başarmıştır. Bu bulgular, C vitamininin antioksidan özelliğinin, oksidatif stres adı verilen ve kararsız moleküllerin neden olduğu hücresel hasara karşı etkili bir savunma mekanizması oluşturduğunu göstermektedir.

Antioksidan etki ve koruma mekanizması

C vitamini, bilim dünyasında uzun süredir bilinen bir antioksidandır ve bu özelliği sayesinde vücuttaki zararlı serbest radikalleri nötralize etmektedir. Hava kirliliğinin neden olduğu oksidatif stres, hücrelerin normal işlevlerini bozarak çeşitli hastalıklara yol açmaktadır. Sydney Teknoloji Üniversitesi'nden yüksek lisans öğrencisi Xu Bai ve meslektaşları, yayınladıkları makalede, düşük seviyeli PM2.5 maruziyetinin olumsuz etkilerini hafifletmede C vitamini takviyesinin etkili olduğunu belirtmişlerdir. Araştırmacılar, özellikle yüksek riskli bireyler için bu tür takviye alımının faydalı olabileceğini vurgulamaktadırlar.

Ancak araştırma ekibi, laboratuvarda elde edilen bu umut verici sonuçların, gerçek dünya koşullarında da aynı şekilde işe yarayıp yaramayacağı konusunda dikkatli davranmaktadır. Laboratuvar ortamında, kirlilik seviyeleri ve C vitamini dozajı çok dikkatli bir şekilde kontrol edilmiş ve kalibre edilmiştir. Çoğu insanın günlük yaşamında maruz kaldığı kirlilik seviyeleri ve takviye dozları, laboratuvar koşullarından oldukça farklı olabilmektedir. Bu nedenle, bulguların insan popülasyonuna uygulanabilirliği konusunda daha fazla araştırmaya ihtiyaç bulunmaktadır.

Pratik uygulamalar ve uzman tavsiyeleri

Sydney Teknoloji Üniversitesi'nden moleküler biyolog Brian Oliver, C vitamini takviyesinin potansiyel faydaları hakkında önemli uyarılarda bulunmaktadır. Oliver, izin verilen en yüksek C vitamini dozunu almanın potansiyel olarak yardımcı olabileceğini belirtmekle birlikte, bu konuda tıbbi danışmanlık almak gerektiğini vurgulamaktadır. Kişilerin doğru türde takviyeyi doğru seviyelerde aldığından emin olmak, ayrıca reçetesiz satılan takviyeler içinde yer alan diğer maddelerin aşırı dozunu almamak için pratisyen hekimleriyle görüşmeleri gerekmektedir.