Amino asit kısıtlaması farelerin ömrünü yüzde 33 oranında uzattı

Protein yapımında kullanılan temel amino asitlerden biri olan izolösinin diyette kısıtlanması, farelerin yaşlanma sürecini yavaşlatabilir ve ömürlerini belirgin biçimde uzatabilir. ABD'den yapılan bu önemli araştırma, beslenme bileşenlerinin vücudumuz üzerindeki etkisinin sadece kalori değeriyle sınırlı olmadığını göstermektedir. Bilim insanları bu keşfin insanların uzun ömürlülüğünü ve genel yaşam kalitesini geliştirmede yardımcı olup olamayacağını merak etmektedir.

İzolösin nedir ve vücudumuz için neden önemlidir

İzolösin, vücudumuzun protein sentezlemesi için ihtiyaç duyduğu üç dallı zincirli amino asitten biridir. Hayatta kalmamız için bu amino asidin varlığı zorunlu olmakla birlikte, hücrelerimiz onu kendi başına üretme kapasitesine sahip değildir. Bu nedenle izolösin, yumurta, süt ürünleri, soya proteini ve et gibi besin kaynaklarından alınmak zorundadır. Wisconsin sakinlerinin 2016 ve 2017 yıllarında katıldığı anketlerden elde edilen önceki araştırmalar, diyetteki izolösin miktarının metabolik sağlıkla doğrudan bağlantılı olduğunu göstermiştir. Bu çalışmalara göre, daha yüksek vücut kitle indeksine sahip insanlar, bu amino asitten çok daha fazla tüketme eğilimindedir.

Araştırmanın tasarımı ve uygulanan diyetler

Araştırmacılar, genetik olarak çeşitli bir fare grubunu üç farklı beslenme rejimine tabi tutmuştur. Kontrol grubu, 20 yaygın amino asit içeren standart bir diyet almıştır. İkinci grup, tüm amino asitlerin yaklaşık üçte iki oranında azaltıldığı bir diyet ile beslenmiştir. Üçüncü ve en önemli grup ise sadece izolösinin aynı miktarda kısıtlandığı bir diyete alınmıştır. Araştırmanın başlangıcında fareler yaklaşık altı aylık yaşta idiler; bu, insan yaşında otuz yaşına karşılık gelmektedir. Tüm farelere istedikleri kadar yiyebilme özgürlüğü verilmiş, ancak her grup sadece kendilerine sağlanan belirli yiyecek türünü tüketebilmiştir.

İzolösin kısıtlamasının farelerde gözlenen etkileri

Diyetteki izolösinin sınırlandırılması, farelerin hem ömrünü hem de sağlıklı yaşam süresini önemli ölçüde artırmıştır. Aynı zamanda kırılganlık azalmış, zayıflık ve glisemik kontrol iyileşmiştir. Erkek farelerin ömürleri, izolösin kısıtlaması yapılmayan kontrol grubuna kıyasla yüzde 33 oranında artış göstermiştir. Dişi fareler ise yüzde 7'lik bir ömür uzaması yaşamıştır. İzolösin kısıtlanan bu fareler, kas gücü, dayanıklılık, kan şekeri seviyeleri, kuyruk kullanımı ve saç dökülmesi dahil olmak üzere 26 farklı sağlık ölçüsünde daha iyi sonuçlar elde etmiştir. Erkek farelerde yaşa bağlı prostat büyümesi daha az görülmüş ve çeşitli fare türlerinde yaygın olan kanserli tümörler geliştirme olasılıkları önemli ölçüde düşmüştür.

Wisconsin Üniversitesi'nden endokrinolog Dudley Lamming, 2023 yılında yayınlanan en yeni bulgularla ilgili olarak şu açıklamayı yapmıştır: "Bir kalorinin sadece bir kalori olmadığını söylemeyi seviyoruz. Diyetinizin farklı bileşenlerinin bir kalori olarak işlevlerinin ötesinde değeri ve etkisi vardır ve birçok insanın fazla yiyor olabileceği bir bileşen üzerinde derinlemesine çalışıyoruz." Lamming ayrıca, orta yaşa daha yakın başlasa bile, bir diyet değişikliğinin ömürde ve sağlıklı yaşam süresinde bu kadar büyük bir fark yaratabileceğini düşünmenin ilginç ve cesaret verici olduğunu belirtmiştir.