Beynin gizli sinyali Alzheimer'ı yıllar öncesinden ortaya çıkarabilir

Florida International University'den bir araştırmacı ekibi, beyin iltihabıyla bağlantılı bir protein üzerinde yoğunlaşarak, bu proteinle Alzheimer hastalığı arasındaki ilişkiyi daha kapsamlı biçimde anlamaya çalışmıştır. Araştırmanın sonuçları, sonunda demansa dönüşebilecek nörodejeneratif sürecin çok erken aşamalarında ortaya çıkan bir işaret olabilir.

Alzheimer'ın erken belirtileri hayvan modellerinde bulundu

Bilim insanları, Alzheimer'ın fare modellerinde translokatör protein 18 kDa, kısaca TSPO olarak bilinen bir beyin proteinini incelediler. Araştırma sonuçlarına göre, bu proteinin yüksek seviyeleri, yaklaşık 18 ila 20 insan yılına karşılık gelen altı haftalık yaşındaki farelerde tespit edilmiştir. Bu bulgu oldukça önemlidir çünkü hastalığın çok erken dönemlerinde ortaya çıkmaktadır. TSPO'nun artışı, hafıza işlevleri için kritik öneme sahip beynin subikulum bölgesinde gözlemlenmiştir. Bu bölgenin seçilmesi tesadüfi değildir; çünkü hafıza kaybı Alzheimer'ın en belirgin semptomlarından biridir.

Araştırmacılar, bulgularını insan örnekleriyle de doğrulamışlardır. Kolombiya'da yaşayan ve genetik bir mutasyon nedeniyle tipik olarak 30'lu veya 40'lı yaşlarında Alzheimer geliştiren dokuz kişinin ölüm sonrası beyin dokularında benzer bir TSPO paterni tespit etmişlerdir. Bu genetik form, hastalığın erken başlangıçlı türüdür ve araştırma açısından önemli veriler sağlamıştır. Hem hayvan modellerinde hem de insan dokularında aynı bulguların ortaya çıkması, bulguların güvenilirliğini ve genelleştirilebilirliğini güçlendirmektedir.

Nöroinflamasyon hastalığın başlangıcında kritik rol oynuyor

FIU'dan nörobilimci Tomás Guilarte, nöroinflamasyonun Alzheimer'ın başlangıç aşamasında çok erken bir olay olduğunu vurgulamıştır. Eğer TSPO'yu erken tespit etmek için bir araç olarak kullanılabilirse, hastalığın ilk aşamalarında müdahale etmek mümkün olabilir. Bu müdahale, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak veya semptomların ortaya çıkmasını beş ila altı yıl geciktirmek anlamına gelebilir. Böyle bir gecikme, hastanın yaşam kalitesinde önemli bir iyileşme sağlayabilir ve daha uzun bir süre normal yaşamını devam ettirebilmesine olanak tanıyabilir.

Araştırmacılar, cinsiyetin de TSPO seviyeleri üzerinde etkili olduğunu gözlemlemişlerdir. Dişi farelerde erkek farelere kıyasla daha yüksek TSPO seviyeleri bulunmuştur. Bu bulgu, kadınların Alzheimer geliştirme olasılığının daha yüksek olduğunu gösteren epidemiyolojik verilerle uyumludur. Ayrıca, hastalıkla güçlü biçimde ilişkilendirilen amiloid-beta plaklarının ortaya çıkmasıyla aynı zamanda TSPO'da bir artış gözlemlenmiştir. Bu eş zamanlılık, TSPO'nun hastalık sürecinde aktif bir rol oynadığını göstermektedir.