Beyin ve diyabet ilişkisi: Metformin'in gizli rolü ortaya çıktı

Özkan Özger - Kasım 30, 2025 20:17 | Son Güncelleme Tarihi: Kasım 30, 2025 20:18

ABD'deki Baylor Tıp Koleji'nde yapılan yeni bir araştırma, uzun yıllardır diyabet tedavisinde kullanılan metformin ilacının beyin üzerinde doğrudan etkili olduğunu ortaya koydu. Çalışmada, metformin'in tip 2 diyabet tedavisindeki rolünün sanılandan çok daha karmaşık olduğu vurgulandı.

Kapat

HABERİN DEVAMI

ABD'nin önde gelen tıp merkezlerinden Baylor Tıp Koleji'nde yürütülen bir çalışma, tip 2 diyabet tedavisinde altmış yılı aşkın süredir kullanılan metformin ilacının bilinmeyen bir etkisini gün yüzüne çıkardı. Araştırma ekibi, metformin'in sadece karaciğer ve bağırsak yoluyla değil, aynı zamanda beyin üzerinde de doğrudan etkili olduğunu belirledi. Bu bulgu, diyabet tedavisinde köklü değişikliklerin kapısını aralayabilir.

Metformin ve beyin arasındaki yeni bağlantı

Çalışmada, metformin'in vücuttaki glukoz metabolizmasını düzenlerken beyinle olan ilişkisi detaylı biçimde incelendi. Uzun yıllar boyunca metformin'in esas olarak karaciğerde glukoz üretimini azaltarak ve bağırsak üzerinden etki göstererek kan şekerini düşürdüğü düşünülüyordu. Ancak Baylor Tıp Koleji'nden patofizyolog Makoto Fukuda, beyin dokusunun glukoz metabolizmasında merkezi bir rol oynadığını vurgulayarak, metformin'in anti-diyabetik etkilerinde beynin katkısını araştırdıklarını ifade etti. Araştırmacılar, beyin üzerinde özellikle ventromedial hipotalamus (VMH) bölgesine odaklandı ve burada Rap1 adlı bir proteinin glukoz metabolizması üzerinde önemli bir etkisi olduğunu keşfetti. Metformin'in VMH'ye ulaştığında Rap1 proteinini devre dışı bırakarak tip 2 diyabetle mücadeleye katkı sağladığı tespit edildi.

Fareler üzerinde yapılan deneyler ve yeni tedavi ihtimalleri

2025 yılına ait deneylerde, fareler üzerinde yapılan testler, metformin'in doğrudan VMH bölgesine etki ettiğini ve burada Rap1 proteinini kapatarak diyabetle savaşta önemli bir rol oynadığını ortaya koydu. Araştırmacılar, Rap1 proteini bulunmayan farelerde metformin'in diyabet benzeri durumlar üzerinde herhangi bir etkisinin olmadığını gözlemledi. Bu durum, metformin'in beyinde diğer diyabet ilaçlarından farklı bir mekanizma ile çalıştığını gösteren güçlü bir kanıt olarak değerlendirildi. Ayrıca, bilim insanları metformin'in etkilediği belirli nöronları da inceleyerek, ilacın SF1 nöronlarını aktive ettiğini ve bu nöronların metformin'in etkisinde doğrudan rol oynadığını belirledi. Bu bulgular, ilerleyen dönemde daha hedefe yönelik tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine olanak sağlayabilir.

Metformin'in çok yönlü etkisi ve gelecekteki araştırmalar

Metformin, uzun yıllardır uygun fiyatlı ve etkili bir diyabet ilacı olarak kullanılmakta. İlacın karaciğerde glukoz üretimini azaltması ve vücudun insülini daha verimli kullanmasına yardımcı olması, tip 2 diyabetin yönetiminde önemli bir avantaj sunuyor. Ancak son bulgular, metformin'in etkilerinin yalnızca karaciğer ve bağırsakla sınırlı olmadığını, aynı zamanda beyin aracılığıyla da gerçekleştiğini gösteriyor. Araştırma ekibi, bu mekanizmanın insanlarda da doğrulanması gerektiğini, böylece metformin'in etkisinin artırılması ve daha güçlü tedavi yöntemlerinin geliştirilmesinin mümkün olabileceğini belirtiyor. Özellikle beyin ve metformin ilişkisi, diyabet tedavisinde yeni bir dönemin başlangıcı olabilir.

Sonuç olarak, ABD'de yapılan bu araştırma, metformin'in tip 2 diyabet tedavisindeki rolünün sanılandan daha kapsamlı ve çok yönlü olduğunu ortaya koydu. Beyin üzerindeki etkisinin anlaşılması, gelecekte daha etkili ve kişiye özel tedavi yöntemlerinin geliştirilmesinin önünü açabilir.

Etiketler:

metformin diyabet beyin ABD bilimsel araştırma