Mars'ta imkansız denilen şey gerçek oldu

Curiosity gezgini, Mars'ta geçirdiği on yıllık süre içinde pek çok mineral örneği tespit etmiş olsa da, bu kez tamamen farklı bir durumla karşı karşıya geldi. Gezgin, Gediz Vallis kanalında bir kayanın üzerinden geçerken onu kırarak, bilim insanlarının Kızıl Gezegen'de daha önce hiçbir zaman doğrulamadığı bir şeyi ortaya çıkardı: saf kükürt olarak da bilinen parlak sarı elemental kükürt kristalleri. Bu bulgu, Mars'ın jeolojik tarihine ilişkin önceki varsayımları sorgulamaya başladı ve araştırmacıları yeni hipotezler geliştirmeye yöneltti.

Saf kükürt neden bu kadar önemli?

Curiosity'nin daha önceki Mars görevlerinde kükürt bileşikleri bulmuş olması, bu keşfi daha da ilginç kılmaktadır. Ancak geçmiş buluntular genellikle sülfatlar şeklinde idi; yani su buharlaştıkça oluşan tuzlar içinde kilitli halde bulunmuştu. Saf kükürt ise tamamen farklı bir durumdur. Nispeten dar ve spesifik koşullar altında oluşan bu mineral, NASA'nın araştırma ekibi tarafından bu konumun bilinen jeolojik tarihiyle ilişkilendirilmediği belirtilmiştir. Curiosity proje bilim insanı Ashwin Vasavada, keşfin önemini ve şaşkınlığını oldukça basit ama etkileyici bir benzetmeyle ifade etti: Saf kükürtten yapılmış bir taş alanı bulmak, çölün ortasında bir vaha keşfetmek gibi bir şeydir.

Daha da dikkat çekici olan nokta ise, gezginin yalnızca tek bir anormal kaya bulmasından ziyade, ezdiği kayanın benzer açık renkli taşlardan oluşan geniş bir alan keşfetmiş olmasıdır. Bu durum, bulguyu tesadüfi bir olay olmaktan çıkararak, Mars'ın belirli bir döneminde yaşanan kimyasal ve jeolojik olayların kanıtı haline getirmiştir. Saf kükürt kristallerinin bu kadar geniş bir alanda bulunması, araştırmacıların Mars'ın geçmiş ortamlarına ilişkin anlayışını yeniden değerlendirmesini zorunlu kılmıştır.

Gediz Vallis kanalı ve Mount Sharp'ın önemi

Keşif, Gale Krateri içinde yer alan Mount Sharp üzerinde kıvrımlı bir oluk olan Gediz Vallis kanalında gerçekleşmiştir. Mount Sharp, yaklaşık beş kilometre yüksekliğe ulaşan bu dağ, Curiosity'nin 2014 yılından bu yana tırmanmakta olduğu bir yapıdır. Gezgin, dağın katmanlarını adım adım inceleyerek, Mars'ın zaman içinde nasıl değiştiğini anlamaya çalışmaktadır. Dağın her katmanı, gezegenin farklı bir döneminin doğal bir zaman çizelgesi gibi işlev görmektedir.

Ekim 2023'ten bu yana, Curiosity gezgini sülfatlarla zengin bir bölgeyi keşfetmektedir. Bu bulgu, zaten buharlaşma ve değişen kimyasal koşullarla bağlantılı olan sulu bir geçmişe işaret etmektedir. Yeni saf kükürt keşfi ise, bilim insanlarının kayalardan okuyabileceklerini düşündükleri hikayeye düzgün bir şekilde uymayan bir yapboz parçası eklemiştir. Gediz Vallis kanalı, manzaranın kendisinin de dramatik görünüşü ile dikkat çekmektedir. NASA'nın açıklamalarına göre, bilim insanları kanalın sıvı su ve döküntü akışları tarafından oyulduğundan şüphelenmiştir. Curiosity'nin yakın çalışması, hem enerjik sel baskınlarının hem de toprak kaymalarının farklı döküntü yığınlarını şekillendirdiğini göstermektedir. Planetary Science Institute'dan Becky Williams, durumu açık bir şekilde ifade ederek, bu Mars'ta sessiz bir dönem olmadığını vurgulamıştır.

Elemental kükürt neden bilim insanlarını meraklandırıyor?

Dünya'da, kükürt kimyası jeoloji ve biyoloji ile derinden bağlantılıdır. Bazı mikroorganizmalar enerji kazanmak için kükürt bileşiklerini metabolizmalarında kullanmakta, kükürt ise genellikle su, ısı ve kayanın etkileşime girdiği yerlerde ortaya çıkmaktadır. Ancak mantığı doğru tutmak son derece önemlidir. Saf kükürt bulmak, hatta elemental kükürt bile, yaşam bulmakla aynı şey değildir. Sağladığı şey, ne tür kimyasal ortamların var olduğuna dair daha güçlü bir haritadır. Bu bilgi, mikropların orada hayatta kalıp kalamayacağını sormadan önce ihtiyaç duyulan temel bilgiyi oluşturmaktadır.