Gökbilimciler evrenin en saf yıldızını keşfetti

Büyük Patlama'nın ardından evrende başlangıçta sadece hidrojen ve helyum bulunuyordu. Bu iki temel element, evrenin yapı taşlarını oluştururken, diğer tüm ağır elementler milyarlarca yıl sonra yıldızların çekirdeklerinde veya yıldız çarpışmaları gibi astrofiziksel olaylar aracılığıyla meydana geldi. Günümüzde bile hidrojen ve helyum maddi dünyanın çok büyük bir bölümünü oluşturmaya devam ediyor. Gökbilimciler bu nedenle diğer tüm elementleri metal olarak adlandırıyor ve bu durum, bir yıldızın yaşını belirlemede önemli bir rol oynuyor.

Bir yıldızın spektrumunda görülen metal miktarına bakarak, gökbilimciler o yıldızın yaşı hakkında oldukça doğru tahminler yapabiliyor. İlk yıldızlar, evrenin en eski nesli olan bu göksel cisimler, sadece hidrojen ve helyum içeriyordu. Bu yıldızların ölümüyle saçılan gaz ve toz, bazı metaller içermeye başladı ve ikinci nesil yıldızlar bu metallerle oluştu. Her yeni nesil yıldızla birlikte karışıma daha fazla metal eklendi. Bu nedenle bir yıldızın metalikliği ne kadar yüksekse, genellikle o kadar genç olur. Örneğin Güneşimiz sadece beş milyar yaşındadır ve yüksek bir metalikliğe sahiptir.

SDSS J0715-7334'ün keşfi ve önemi

İlk yıldızlar muhtemelen kozmosdan çoktan kaybolmuştur. Sadece hidrojen ve helyumla çalışmak zorunda olduklarından, çekirdeklerinde nükleer füzyonu tetiklemek için yüzlerce güneş kütlesine ihtiyaç duyarlardı ve kozmik bir göz kırpma içinde süpernova olarak patlamışlardı. Bu büyükanne yıldızlarını incelemek için gökbilimciler çoğunlukla gözlemlenebilir evrenin en uzak kenarındaki galaksilere bakmışlardır. Ancak son zamanlarda, araştırmacılar galaktik komşuluğumuzda eski yıldızları arama stratejisine yöneldiler. Temel fikir, ilk yıldızların düşük kütleli bazı ikinci nesil yıldızlara yol açmış olabileceğidir. Eğer bu yıldızlar Güneş'ten daha küçük olsaydı, bugün hala var olacak kadar uzun yaşarlardı.

Tam da bu mantıkla, gökbilimciler SDSS J0715-7334 adlı bir yıldız buldular. Bu yıldız, Büyük Macellan Bulutu'nun halesinde yer alan bir kırmızı dev yıldızdır ve metalikliği o kadar düşüktür ki gözlemlediğimiz en uzak, en ilkel galaksiler bile bu yıldızın metalikliğinin on katına sahiptir. SDSS J0715-7334, saf, metalsiz bir yıldına bulduğumuz en yakın şeydir. Bu keşif, evrenin ilk yıldızlarının nasıl oluştuğu ve geliştiği konusunda yeni perspektifler sunuyor.

Metalik bolluğun açığa çıkardığı sırlar

SDSS J0715-7334'ün metalik bolluğu, erken yıldız oluşumu hakkında birkaç ilginç şey ortaya koymaktadır. Başlangıç olarak, karbon, magnezyum ve demir gibi elementlerin hidrojene göre spesifik bolluklarına bakarak, ana yıldızının boyutu hakkında bir fikir edinebiliriz. Eğer SDSS J0715-7334 ikinci nesil bir yıldınsa, o zaman 30 güneş kütleli bir yıldızın süpernova kalıntısı içinde oluşmuştur. Bu, şaşırtıcı derecede küçük bir ana yıldız anlamına gelir ve bu bulgu, ilk yıldızların boyutu hakkındaki önceki varsayımları sorgulamaya neden olmaktadır.