Araştırmacılar yaşlanmanın en kritik dönemini buldu

İnsan yaşlanması doğrusal bir süreç değildir. Çocukluk dönemindeki hızlı büyümeden erken yetişkinliğin nispeten sabit seyrinden sonra, vücudumuz zamanın ilerlemesiyle birlikte giderek daha hızlı bir şekilde yaşlanmaya başlar. Uluslararası bilim insanlarının yürüttüğü kapsamlı bir araştırma, bu hızlanmanın tipik olarak yaklaşık 50 yaş civarında meydana geldiğini göstermiştir. Bu yaştan sonra, dokularınızın ve organlarınızın yaşlanma süreci, önceki on yıllarla kıyaslandığında çok daha dik bir eğim izlemektedir.

Proteinler üzerinden yaşlanma kalıplarının keşfi

Çin Bilimler Akademisi'nin liderliğinde yürütülen araştırma ekibi, yaşlanmayla ilişkili protein değişikliklerine dayanarak dokuya özgü proteomik yaş saatleri geliştirmiştir. Bu yöntem sayesinde organ düzeyinde yaşlanma yörüngelerini detaylı biçimde karakterize etmek mümkün olmuştur. Araştırmacılar, zamansal analiz sonuçlarında yaklaşık 50 yaş civarında belirgin bir yaşlanma bükülme noktası ortaya çıktığını belirtmişlerdir. Özellikle kan damarları, erken yaşlanan ve yaşlanmaya karşı güçlü bir duyarlılık gösteren bir doku olarak tanımlanmıştır. Bu bulgular, proteinler merceğinden insan yaşlanmasının sistem düzeyinde anlaşılması için önemli bir zemin hazırlamıştır.

Çalışmada kullanılan veriler, kazara travmatik beyin hasarı sonucu hayatını kaybetmiş 14 ile 68 yaşları arasındaki 76 organ bağışçısından elde edilmiştir. Araştırmacılar bu bağışçılardan 13 farklı dokuda toplam 516 örnek toplayarak vücudun yedi sistemini kapsamlı biçimde incelemişlerdir. İncelenen sistemler arasında kardiyovasküler sistem (kalp ve aort), sindirim sistemi (karaciğer, pankreas ve bağırsak), bağışıklık sistemi (dalak ve lenf düğümü), endokrin sistem (böbreküstü bezi ve beyaz yağ dokusu), solunum sistemi (akciğer), cilt ve kas-iskelet sistemi yer almıştır.

Yaşlanmanın organ sistemleri üzerindeki etkileri

Araştırmacılar, bu organ sistemlerinde bulunan proteinlerin kapsamlı bir kataloğunu oluşturmuş ve bağışçıların yaşları arttıkça protein seviyelerinin nasıl değiştiğini dikkatle gözlemlemişlerdir. Dokuya zenginleştirilmiş ve dokuya geliştirilmiş proteinleri belirledikleri gibi, dokular arasında ortak olan ve biyolojide temel bakım işlevleri için hayati öneme sahip proteinleri de tespit etmişlerdir. Bulgularını hastalıklar ve bunlarla ilişkili genlerin bir veri tabanıyla karşılaştırdıklarında, 48 farklı hastalıkla ilgili proteinin ifadesinin yaşla birlikte arttığını keşfetmişlerdir.

Bu hastalıklar arasında kardiyovasküler durumlar, doku fibrozu, yağlı karaciğer hastalığı ve karaciğerle ilgili tümörler bulunmaktadır. En belirgin protein değişiklikleri 45 ile 55 yaşları arasında meydana gelmiştir. Bu dönem, birçok dokunun önemli proteomik yeniden modellemeye uğradığı kritik bir eşiktir. Aortta meydana gelen değişiklikler özellikle dikkat çekicidir; aort, yaşlanmaya karşı güçlü bir duyarlılık göstermektedir. Dalak da sürekli değişim göstermiş, pankreas da benzer şekilde değişime uğramıştır. Pankreas, vücudumuzun yiyeceklerindeki besinleri parçalamak ve emmek için kullandığı enzimleri ve hormonları üretmekten sorumlu önemli bir karın organıdır.