Yetenekli köpekler nesneleri işlevlerine göre sınıflandırabiliyor

Ada Kahriman - Aralık 05, 2025 23:31 | Son Güncelleme Tarihi: Aralık 05, 2025 23:32

Macaristan'daki Eötvös Lorand Üniversitesi'nden yapılan yeni araştırma, köpeklerin sadece komutları değil, kelimelerin işlevini de anlayarak öğrenebildiğini ortaya koymaktadır. Bu bulgular, köpeklerin insan çocuklarına benzer şekilde dil gelişimi gösterebileceklerini ilk kez bilimsel olarak kanıtlamıştır.

Kapat

HABERİN DEVAMI

Köpekler için kullanılan 'pooches', 'puppers' ve 'doggos' gibi çeşitli terimler aynı hayvanı tanımlamaktadır. Ancak Macaristan'ın başkenti Budapeşte'deki Eötvös Lorand Üniversitesi'nde yürütülen güncel bir araştırma, köpeklerin de benzer şekilde farklı sözcükleri aynı kavrama bağlayabildiğini göstermektedir. Bu keşif, hayvan zekası ve dil öğrenme konusunda önemli bir adım teşkil etmektedir.

Çocuklarda görülen dil gelişimi köpeklerde de mümkün

İnsan çocuklarının dil öğrenme sürecinde 'etiket genişletme' adı verilen bir mekanizma bulunmaktadır. Yürümeye başlayan veya okul öncesi yaştaki çocuklar, öğrendikleri kelimeleri ve nesneleri işlevlerine göre sınıflandırmayı yavaş yavaş öğrenirler. Örneğin, bir kepçeyi büyük bir kaşık olarak görebilir veya 'fincan' sözcüğünü kupa, bardak ve sürahi gibi farklı kaplar için kullanabilirler. Bu tür dil becerisi, insan çocuklarının dünyayı anlamlandırmasının temel taşlarından birini oluşturmaktadır.

Hayvan dünyasında ise bu tür dilsel yetenekler oldukça nadirdir. İnsan olmayan türler arasında bu becerileri gösteren türler çok az sayıdadır ve bu da genellikle ancak uzun süreli eğitim ve esaret koşullarında ortaya çıkmaktadır. Ancak köpekler, binlerce yıldır insanlarla yakın etkileşim halinde olmaları sayesinde, sahipleriyle birkaç oyun seansının ötesinde özel bir eğitim almadan bu becerileri doğal olarak geliştirebilmektedirler.

Araştırma: köpekler oyuncakların işlevini anlayarak sınıflandırıyor

Eötvös Lorand Üniversitesi'nde etoloji alanında araştırma yapan Claudia Fugazza ve ekibi, özellikle 'Yetenekli Kelime Öğrenen' (GWL) köpeklerin ne kadar sezgisel olabileceklerini incelemişlerdir. Bu köpekler sadece belirli kelimeleri değil, aynı zamanda bu kelimelerin arkasındaki işlevleri de öğrenebilmektedirler. Fugazza, köpeklerin oyuncakların ne için kullanıldığını anlayarak, bu etiketleri tamamen farklı görünen yeni oyuncaklara uygulayabildiklerini açıklamıştır.

Border collie ırkı köpekler özellikle kelime öğrenme konusunda başarılı olmuştur. Chaser adında ünlü bir border collie, 1.000'den fazla kelimelik bir kelime dağarcığı nedeniyle dünyanın en zeki köpeği olarak anılmıştır. Araştırma, 6 border collie ve bir blue heeler dahil olmak üzere toplam 8 yetenekli kelime öğrenen köpek üzerinde gerçekleştirilmiştir.

Çalışma sırasında köpekler kendi evlerinde, sahipleriyle oyun oynarken 'Çek' ve 'Getir' olmak üzere iki etiket öğrenmişlerdir. Her bir etiket, çekerek veya atıldıktan sonra geri getirerek oynanabilecek bir oyuncak grubuna atıfta bulunmaktaydı. Daha sonra köpeklere, bildikleri oyuncaklardan tamamen farklı görünen yeni 'çek' ve 'getir' oyuncakları sunulmuştur. Kritik bir nokta olarak, sahipler köpekler bu yeni oyuncaklarla oynarken hiçbir sözlü etiket kullanmamışlardır.

Köpekler işlevsel benzerliği anlayarak doğru seçim yapıyor

Araştırmanın en önemli aşaması, köpeklerden bu yeni, etiketlenmemiş oyuncakları işlevlerine göre seçmesi istenmiş olmasıdır. Sonuçlar oldukça dikkat çekici olmuştur: köpekler, şans eseri olacağından önemli ölçüde daha sık doğru oyuncakları seçmişlerdir. Bu bulgu, yeni oyuncaklar çok farklı görünse ve oyun sırasında sahipleri tarafından sözlü olarak etiketlenmemiş olsa bile, köpeklerin bu oyuncakların işlevini öğrenmiş olduklarını göstermektedir.

Başka bir deyişle, köpekler belirli oyuncaklar için öğrendikleri etiketleri, işlevsel benzerliğe dayanarak yeni nesnelere genişletebilmişlerdir. Bu davranış, insan çocuklarında görülen dil gelişim mekanizmasıyla paralellik göstermektedir. Araştırma, köpeklerin ve genel olarak hayvanların doğal olarak insan dil gelişimini yansıtabildiğini gösteren ilk bilimsel çalışma olmuştur.

Eötvös Lorand Üniversitesi'nde etolog olan ve çalışmanın ortak yazarı Adam Miklosi, bu bulguların 'dille ilgili becerilerin kendi türümüzün ötesinde nasıl evrimleşebileceğini ve işlev göreceğini incelemek için heyecan verici yeni yollar açtığını' belirtmiştir. Bu açıklama, araştırmanın sadece köpek zekası değil, aynı zamanda dil evriminin daha geniş anlamını ortaya koymak açısından da önemli olduğunu vurgulamaktadır.

Binlerce yıllık ortaklık köpekleri dil öğrenmeye hazırlamış

Köpekler, binlerce yıldır insanların sadık ve sürekli yoldaşları olmuşlardır. Bu uzun ortaklık boyunca, köpekler insanların konuştukları, şarkı söyledikleri, çıkıştıkları ve ağıt yaktıklarını duymuşlardır. Bu nedenle, köpeklerin insan dili hakkında doğal bir anlayış geliştirmeleri şaşırtıcı değildir. Evrimsel ve sosyal açıdan bakıldığında, köpekler insanlarla bu kadar yakın ilişki içinde olmasa, bu tür dil becerilerini geliştirme olasılığı çok daha düşük olurdu.

Araştırma sonuçları, köpeklerin kendi dil anlayışlarının yanı sıra, insanların dünyayı nasıl tanımladığını ve anladığını açıklamaya da yardımcı olduğunu göstermektedir. Köpekler, araştırmacılara dilin nasıl geliştiğini ve işlev gördüğünü anlamalarında önemli bir pencere açmaktadırlar. Bu bulgular, sadece köpek zekası hakkında değil, aynı zamanda dil evriminin evrensel ilkeleri hakkında da yeni sorular ortaya koymaktadır.

Sonuç olarak, Budapeşte'deki bu araştırma, köpeklerin insan çocuklarına benzer şekilde dil öğrenebileceklerini bilimsel olarak kanıtlamıştır. Köpeklerin işlevsel benzerliği anlayarak yeni nesneleri sınıflandırabiliyor olması, hayvan zekası ve dil gelişimi konusundaki ön yargıları sorgulamaya davet etmektedir. Gelecek araştırmalar, bu bulguların diğer hayvan türlerine de uygulanıp uygulanamayacağını ve dil öğrenme mekanizmalarının ne kadar yaygın olduğunu ortaya koymak için yeni fırsatlar sunmaktadır.

Etiketler:

köpek zekası dil gelişimi hayvan davranışı bilimsel araştırma eötvös lorand üniversitesi