Bilim insanları uyarıyor! Hızlı sıcaklık değişimleri ölüm riskini artırıyor

Iklim bilimciler tarafından yapılan kapsamlı bir araştırma, ani sıcaklık dalgalanmalarının insanlık için giderek artan bir tehdit oluşturduğunu ortaya koymaktadır. Nanjing Üniversitesi'nden iklim bilimci Qi Liu tarafından yönetilen bu çalışma, hızlı hava değişkenliğinin sağlık üzerindeki etkilerini incelemek için onlarca yıllık küresel veri ve ileri bilgisayar simülasyonlarından yararlanmıştır. Araştırma ekibi, ani sıcaklık dalgalanmalarının diğer aşırı hava olaylarından tamamen farklı bir kategori oluşturduğunu göstermek için kapsamlı analizler gerçekleştirmiştir.

Ani sıcaklık dalgalanmalarının tanımı ve yoğunluğu

Araştırmacılar "aşırı günden güne sıcaklık değişimi"ni, yerel geçmiş verilerinin 90. yüzdelik dilimini referans alarak tanımlamışlardır. Bu tanıma göre, ardışık günler arasındaki günlük en yüksek sıcaklıklarda alışılmadık derecede büyük sıçramalar meydana gelmektedir. Birçok coğrafi konumda ani sıcaklık dalgalanmaları, vücudu fizyolojik olarak zorlayacak kadar büyük olan, kabaca 7 ile 11 derece Fahrenheit arasında değişen günden güne sıçramalar anlamına gelmektedir. Bu tür ani değişimler, insan vücudunun uyum sağlama mekanizmalarını aşarak ciddi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir.

Küresel kayıtları kullanan yeni çalışma, aşırı ani sıcaklık dalgalanmalarının özellikle düşük ve orta enlem kara bölgelerinde daha sık meydana geldiğini bulmuştur. En güçlü artışlardan bazıları batı Amerika Birleşik Devletleri, doğu Çin, Güney Amerika'nın bazı bölümleri ve Akdeniz havzası çevresinde gözlemlenmiştir. Doğu Çin ve batı Amerika Birleşik Devletleri'nde daha önce bin yılda bir meydana gelen rekor olaylar, şu anda kabaca her 50 yılda bir görülmektedir. Bu dramatik artış, ani sıcaklık dalgalanmalarının ne kadar hızlı bir şekilde yoğunlaştığını açıkça göstermektedir.

Düşük ve orta enlem kuşakları boyunca, bu aşırı dalgalanmalar insan kaynaklı ısınma altında ortaya çıkan günden güne sıcaklık değişkenliğinin çoğunluğunu oluşturmaktadır. Diğer bir deyişle, bu bölgelerde yaşayan milyarlarca insan, ani sıcaklık dalgalanmalarının en ağır etkilerine maruz kalmaktadır.

İnsan kaynaklı iklim değişikliğinin rolü

Araştırmanın önemli bulgularından biri, sera gazı zorlamasının, yani insan emisyonlarının ısı tutucu etkisinin, ani sıcaklık dalgalanmaları üzerinde en güçlü etkiye sahip olmasıdır. Pekin'de atmosfer bilimci Xu Zhongfeng, "Küresel ısınma toprak kuraklığını kötüleştiriyor ve deniz seviyesi basıncı ile toprak nemindeki değişkenliği yoğunlaştırıyor" ifadesiyle bu ilişkiyi açıklamıştır. Deniz seviyesi basıncındaki değişkenlik, Dünya yüzeyindeki havanın ağırlığında meydana gelen dalgalanmalar anlamına gelmektedir ve bu değişkenlikler, daha sıcak veya daha soğuk havayı hızla hareket ettiren rüzgarları ve bulutları güçlendirmektedir.

Ani sıcaklık dalgalanmalarının mekanizması, basit bir şekilde artan ortalama sıcaklıktan daha karmaşıktır. Küresel ısınma, atmosferin enerji dengesini değiştirerek, hava kütlelerinin daha hızlı ve daha radikal biçimde değişmesine neden olmaktadır. Bu durum, özellikle orta enlemlerde, soğuk ve sıcak hava sistemlerinin daha sık çarpışmasına yol açmaktadır.

Yüksek kuzey enlemlerinde ise durum farklıdır. Daha güçlü Arktik ısınması, sıcaklık kontrastlarını azaltmakta, bu nedenle oradaki günden güne dalgalanmalar genellikle büyümek yerine zayıflamaktadır. Bu coğrafi farklılık, ani sıcaklık dalgalanmalarının etkisinin eşitsiz bir şekilde dağıldığını göstermektedir.

Sağlık üzerindeki yıkıcı etkileri

372 konumu kapsayan çok ülkeli bir analiz, ortalama sıcaklık hesaba katıldıktan sonra bile daha büyük ani sıcaklık dalgalanmalarının ölüm oranlarını artırdığını bulmuştur. Küresel bir çalışma, ani sıcaklık dalgalanmalarının dünya çapında yılda kabaca 1,7 milyon ölüme katkıda bulunduğunu tahmin etmektedir. Bu rakam, toplam ölüm oranının önemli bir payını temsil etmektedir ve ani sıcaklık dalgalanmalarının ne kadar ciddi bir halk sağlığı sorunu olduğunu göstermektedir.

Jiangsu Eyaleti ve Amerika Birleşik Devletleri'nden elde edilen ölüm oranı verilerini kullanan araştırmacılar, günden güne ani sıcaklık dalgalanmalarının kardiyovasküler ve solunum sistemi risklerini önemli ölçüde artırdığını tespit etmiştir. Kalp ve akciğer hastalıkları, ani sıcaklık değişimlerine karşı en duyarlı sistemlerdir. Kamuya yönelik bir özet, 308 şehir genelinde büyük günlük dalgalanmaların birkaç on yıl boyunca ölümlerin yaklaşık yüzde 2,5'ini açıklayabileceğini belirtmektedir. Bu oran, görünüşte küçük görünse de, milyonlarca insanın hayatını etkilemektedir.

Mevcut uyarı sistemlerinin yetersizliği

Dünya Meteoroloji Örgütü tarafından kullanılan standart iklim endeksleri esas olarak bireysel sıcak veya soğuk günleri izlemektedir, ancak günler arasındaki hızlı sıcaklık sıçramalarını değerlendirmemektedir. Bu kritik boşluk, ani sıcaklık dalgalanmalarının sağlık tehditlerinin uzun süre göz ardı edilmesine neden olmuştur. Araştırma ekibi ani sıcaklık dalgalanmalarını on beş farklı sıcaklık ölçütüyle karşılaştırdığında, kara konumlarının yüzde 90 ile 99'u çok az korelasyon göstermiştir. Bu bulgu, mevcut ölçüm sistemlerinin ani sıcaklık dalgalanmalarını yakalamada ne kadar yetersiz olduğunu açıkça göstermektedir.