2025'in son dolunayı perige etkisiyle gökyüzünde büyüyecek

2025 yılının son dolunayı, 4 Aralık Perşembe gecesi Kuzey Yarımküre'de kış mevsiminin başlamasıyla eşzamanlı olarak gökyüzüne yükselecek. Bu özel gece, Ay'ın Dünya etrafındaki yörüngesinin doğal yapısından kaynaklanan bir perige olayıyla birleşerek, görünür boyut ve parlaklık açısından dikkat çekici bir artış yaşanmasına neden olacak. Gün batımının hemen ardından doğu ufkunun üzerinde beliren bu süper ay, hem gözlemciler hem de fotoğrafçılar için benzersiz bir gözlem fırsatı oluşturacak.

Soğuk havanın gökyüzüne katkısı

Aralık ayının soğuk hava koşulları, bu süper ay olayını fotoğrafçılık açısından özellikle cazip hale getirmektedir. Kış mevsiminin karakteristik özelliği olan düşük sıcaklıklar, atmosferdeki nem oranını önemli ölçüde azaltmakta ve bunun sonucunda gökyüzü daha berrak ve şeffaf bir görünüm kazanmaktadır. Bu atmosferik temizlik, süper ayın tüm detaylarının daha net bir şekilde görülmesini ve fotoğraflanmasını mümkün kılmaktadır. Dolayısıyla, soğuk havanın sağladığı bu optik avantaj, ay doğuşu fotoğrafçılığı için parlak bir fırsat sunmaktadır.

Süper ay olgusunun bilimsel açıklaması

Süper aylar, Ay'ın Dünya etrafındaki yörüngesinin geometrik yapısından kaynaklanmaktadır. Ay'ın yörüngesi mükemmel bir daire değil, hafifçe oval şeklindedir ve bu nedenle Ay'ın Dünya'ya olan uzaklığı yörünge boyunca değişkenlik göstermektedir. Ortalama olarak Dünya ile Ay arasındaki mesafe 384.400 kilometre civarında iken, bu mesafe yörüngenin bazı noktalarında daha kısa, bazı noktalarında ise daha uzun olmaktadır. Ay'ın Dünya'ya en yakın olduğu bu noktalar perige olarak adlandırılmakta ve yılda yaklaşık 13 kez meydana gelmektedir.

Ancak ay yörüngesi presesyon adı verilen bir hareketi gerçekleştirmekte, yani oval şekil zaman içinde yavaş yavaş dönmektedir. Bu nedenle perigelerin zamanlaması, ay döngüsüyle tamamen hizalı olmamakta ve her perige olayı farklı bir tarihte gerçekleşmektedir. Süper ay terimi, yalnızca perige olayının dolunay veya yeni ay dönemine denk geldiği durumlarda kullanılmaktadır. Bu nadir hizalanma, Ay'ın gökyüzünde hem daha büyük hem de daha parlak görünmesine yol açmaktadır.

Perige mesafesinin değişkenliği ve etkileri

Perige mesafesi, Güneş'in yerçekimi etkisi ve Dünya ile Ay arasındaki uzun vadeli ilişkinin değişkenliği gibi çeşitli faktörlerden etkilenmektedir. Bu nedenle, Ay'ın Dünya'ya en yakın olduğu mesafeler her seferinde tam olarak aynı olmamakta, belirli bir aralık içinde dalgalanmaktadır. En yakın perigelerinde, Ay gökyüzünde yüzde 30'a kadar daha büyük ve yüzde 14 daha parlak görünebilmektedir. Bu fark, gözlemci tarafından çıplak gözle kolaylıkla fark edilebilecek kadar belirgindir.

4 Aralık 2025'teki perige olayı, Ay'ı Dünya'dan 357.219 kilometre mesafeye getirecek ve bu konumda süper ayın görünür boyutu ortalama bir dolunaya kıyasla yüzde 8 artacak, parlaklığı ise yaklaşık yüzde 16 oranında artacaktır. Bu değerler, Kasım 2025'te gözlemlenen Kunduz süper ayından biraz daha az etkileyici olsa da, Nisan 2020'den bu yana meydana gelen diğer tüm süper aylardan daha yakın bir perige mesafesini temsil etmektedir. Dolayısıyla, bu ay için beklenen süper ay olayı, oldukça önemli bir astronomik olay olarak değerlendirilmektedir.