Köpeklerde sarkan kulakların sırrı! Evcilleştirme sendromu nedir?

Köpeklerde yaygın olarak rastlanan sarkan kulakların, neden yaban hayvanlarında görülmediği uzun süredir tartışılıyor. Bilimsel araştırmalar, bu belirgin farkın temelinde evcilleştirme sendromu adı verilen bir süreç olduğunu ortaya koyuyor. Evcilleştirme sendromu, hayvanların insanlarla dostça ilişkiler kurmaya başlamasıyla birlikte ortaya çıkan bir dizi fizyolojik ve anatomik değişikliği tanımlıyor. Sarkan kulaklar, benekli tüyler, kısalmış burun yapısı ve kıvrılmış kuyruk gibi özellikler, aslında davranışsal seçilimin yan etkileri olarak kabul ediliyor.

Sinir sırtı hücreleri ve evcilleştirme süreci

Evcilleştirme sendromunun temelinde, embriyonik gelişim sırasında önemli rol oynayan sinir sırtı hücreleri yer alıyor. Bu hücreler, adrenal bezlerin gelişimini ve "saldır ya da kaç" tepkisinin düzenlenmesini sağlıyor. Ayrıca pigmentasyon, kıkırdak ve kafatası oluşumunda da etkili oluyorlar. Evcilleştirme sırasında, hayvanlarda adrenalin ve korku düzeyinin azaltılması yönünde bir seçilim yapılıyor. Bu durum, sinir sırtı gelişiminin yavaşlamasıyla sonuçlanıyor ve köpekler gibi evcil hayvanlarda sarkan kulaklar dahil olmak üzere birçok neotenik özelliğin ortaya çıkmasına neden oluyor. Sarkan kulak, aslında tam gelişmemiş kıkırdak yapısının bir sonucu olarak kabul ediliyor.

Belyaev'in tilki deneyleri ve genetik etkiler

Genetikçi Dmitri Belyaev'in yürüttüğü ünlü tilki evcilleştirme deneyleri, evcilleştirme sendromunun etkilerini açıkça gözler önüne seriyor. Belyaev, insanlara karşı dostça davranış gösteren tilkileri seçerek birkaç nesil içinde sarkan kulaklı, benekli renkli ve kıvrılmış kuyruklu bireyler elde etti. Bu deneyler, sarkan kulakların bağımsız bir özellikten ziyade, evcil hayvanlarda sinir ve endokrin sistemdeki köklü değişikliklerin bir göstergesi olduğunu kanıtladı. Yaban hayvanlarında ise, sarkan kulak gibi özellikler işitme keskinliğini azalttığı ve hayatta kalmayı zorlaştırdığı için doğal seçilimle ortadan kalkıyor. Bu nedenle sarkan kulak, evcilleştirilmiş hayvanları yaban atalarından ayıran belirgin bir işaret olarak öne çıkıyor.