Karınca kolonisinin gizli fedakarlık sistemi ortaya çıktı

Avusturya liderliğindeki bir bilim insanları ekibi, hasta genç karıncaların koloninin sağlığını korumak amacıyla işçi karıncalara kendilerini ortadan kaldırmalarını söyleyen bir koku sinyali gönderdiğini ortaya koymaktadır. Bu bulgu, sosyal hayvanların hastalık yönetimi konusunda ne denli karmaşık stratejiler geliştirdiğini ve bireysel çıkarlarından ziyade topluluğun iyiliğini öncelediğini göstermektedir.

Karınca kolonilerinde hastalık yönetimi

Karınca yuvaları, binlerce bireyin birbirinin üzerine sürünerek yaşadığı yoğun ortamlar nedeniyle hastalık bulaşması için ideal koşullar sunmaktadır. Bu tür ortamlarda bir enfeksiyonun hızla yayılması ve tüm koloniyi tehdit etmesi oldukça olasıdır. Ancak karınca toplulukları, tıpkı insan vücudundaki enfekte hücrelerin 'beni bul ve ye' sinyali göndermesine benzer şekilde, tümünün hayatta kalmasını sağlamak için koordineli bir şekilde çalışan tek bir 'süper-organizma' olarak hareket etmektedir. Bu sistem, milyonlarca yıllık evrim sonucunda gelişmiş ve oldukça etkili bir savunma mekanizmasıdır.

Avusturya Bilim ve Teknoloji Enstitüsü'nde davranışsal ekolog olan Erika Dawson ve ekibi, bu mekanizmanın nasıl işlediğini anlamak için kapsamlı araştırmalar yürütmüştür. Yetişkin işçi karıncalar, ölümcül bir hastalığa yakalandıklarında, hastalığı diğer bireylere bulaştırmamak için yalnız ölmek üzere yuvayı terk etmektedir. Bu davranış, bireysel yaşam içgüdüsünün topluluk yararı için feda edilmesinin çarpıcı bir örneğidir.

Genç karıncaların fedakarlık sinyali

Pupa olarak bilinen genç karıncalar, yetişkin işçi karıncalardan farklı bir durumda bulunmaktadır. Bu yaşamda henüz bir koza içinde hapsolmuş durumdaki bireyler, sosyal mesafeyi koruyamadıkları için hastalığa yakalandıklarında koloniyi ciddi şekilde tehdit etme potansiyeline sahiptir. Bilim insanları, bu pupalarının ölümcül şekilde hasta olduklarında belirli bir koku üreten kimyasal bir değişiklik geçirdiklerini daha önceki çalışmalarda tespit etmişlerdir.

Yetişkin işçi karıncalar bu kokuyu algıladıklarında, etrafta toplanarak kozayı çıkarmakta, pupada delikler açmakta ve zehir enjekte etmektedir. Bu zehir, hem koloniyi tehdit eden patojeni hem de pupaları öldüren bir dezenfektan görevi görmektedir. Yeni araştırma için bilim insanları, pupaların bu davranışın 'aktif olarak şunu söyleyip söylemediğini' anlamak istediklerini belirtmiştir: 'Hey, gel ve beni öldür.'

Araştırma ekibi, Lasius neglectus adlı küçük siyah bahçe karıncasının hasta pupalarından kokuyu çıkarmış ve laboratuvarda sağlıklı bir yavruya uygulamıştır. İşçiler yine de bu sağlıklı pupaları yok etmiştir. Daha sonra yürütülen bir deney, hasta pupaların yalnızca işçi karıncalar yakındayken kokuyu ürettiğini göstermiş ve bunun yok edilme için kasıtlı bir sinyal olduğunu kanıtlamıştır.