Alerjiniz varsa hava temizleyiciler gerçekten işe yarar mı?

Hava temizleyiciler, odadaki havayı çekerek içinde bulunan kirleticileri filtreleyip temiz havayı geri göndererek çalışır. Bu işlem sırasında polen, evcil hayvan tüyü ve küf sporları gibi alerjenleri içeren parçacıklar yakalanır. Bu tür parçacıklar nefes aldığımızda vücudumuza girerek, alerjiye duyarlı kişilerde burun akıntısı, göz sulanması ve benzeri rahatsız edici tepkilere neden olabilir. Dolayısıyla hava temizleyicilerin bu parçacıkları havada dolaşmadan önce uzaklaştırması, teorik olarak alerji semptomlarını hafifletebilir.

Hava temizleyiciler alerjilere yardımcı olabilir mi

Kısa cevap evet, ancak sınırlı ölçüde. New York'taki SUNY Downstate Tıp Merkezi'nde yardımcı doçent ve Amerikan Akciğer Derneği'nin ulusal sözcüsü olan Dr. Payel Gupta, hava temizleyicilerin alerjileri tetikleyen küçük parçacıkları yakalamada etkili olabileceğini ancak bunun tam bir çözüm olmadığını vurgulamaktadır. Gupta, her cihazın belirli sınırlamaları olduğunu ve kişiden kişiye farklı tepkiler görülebileceğini ifade etmiştir. İngiltere'nin Birmingham kentindeki Sandwell & West Birmingham Hospitals NHS Trust'ta pediatrik alerji hemşiresi danışmanı Aneta Ivanova da bu görüşü desteklemektedir.

Ivanova, hava temizlemenin alerjik solunum hastalığı olan hastalar için çevresel iyileştirmenin bir parçası olarak önerildiğini ancak hava temizleyicilerin alerjileri veya solunum semptomlarını önemli ölçüde azalttığını gösteren tıbbi kanıtların çok sınırlı olduğunu belirtmiştir. Uzman, bu cihazların gerçek etkinliğini bilimsel olarak kanıtlayabilmek için daha kapsamlı randomize kontrol çalışmalarına ihtiyaç duyulduğunu vurgulamıştır. Randomize kontrollü çalışmalar, karşılaştırma için plasebo grubu içerir ve bir müdahalenin belirli semptomları hafiflettiğine dair doğrudan kanıt sağlayabilir.

Bilimsel araştırmalar ne gösteriyor

Geçmiş çalışmalar, hava filtrasyonunun hapşırma, burun tıkanıklığı ve göz sulanması gibi saman nezlesi semptomlarından bazılarını hafifletmeye yardımcı olabileceğini öne sürmüştür. Ancak Indoor Air dergisinde yayınlanan 2024 analizine göre, hava temizleyicilerin insanların akciğer fonksiyonunu önemli ölçüde iyileştirdiği, yaşam kalitelerini artırdığı veya alerji ilaçlarına olan ihtiyaçlarını azalttığı görülmemektedir. Bu karışık bulgular, araştırmaların metodolojik sınırlamalarından kaynaklanıyor olabilir.

Hava temizleyiciler genellikle laboratuvarlarda dikkatlice kontrol edilen koşullar altında test edilmektedir; oysa gerçek dünya senaryolarında çok farklı sonuçlar ortaya çıkabilir. Temizleyicinin odada konumlandırılması, hava akış hızı ve günlük çalışma süresi gibi faktörler, alerji semptomlarını ne kadar iyi azalttığını doğrudan etkilemektedir. Bu nedenle farklı çalışmalar arasında tutarsızlıklar görülmesi kaçınılmazdır. Ayrıca hava temizleyicilerdeki filtre türleri de cihazların etkinliğini önemli ölçüde değiştirebilmektedir.