Kırmızı cüce yıldızdan tarihi koronal kütle atımı tespit edildi

Uluslararası gökbilim camiası, uzay araştırması tarihinde önemli bir dönüm noktasına ulaşmıştır. Avrupa Uzay Ajansı'nın XMM-Newton uzay gözlemevi ile Düşük Frekans Dizisi (LOFAR) radyo teleskopunun ortak çalışması sayesinde, 130 ışık yılı kadar uzakta yer alan StKM 1-1262 adlı kırmızı cüce yıldızından muazzam bir koronal kütle atımı kaydedilmiştir. Bu patlama, Güneşimizde görülen herhangi bir olaydan binlerce kat daha şiddetli olup, yolundaki tüm gezegenlerin yaşanabilirliğini tehdit edecek kadar güçlüdür. Keşif, kırmızı cüce yıldızların etrafında dönen ötegezegenler için ciddi uzay hava durumu risklerinin bulunduğunu ortaya koymakta ve Dünya dışında yaşam arayışı için derin sonuçlar taşımaktadır.

Başka bir yıldızdan ilk kez doğrudan gözlemlenen CME

Onlarca yıl boyunca, gökbilimciler kırmızı cüce yıldızlar da dahil olmak üzere diğer yıldızlarda koronal kütle atımlarının meydana geldiğini teorik olarak öngörmüşlerdir. Ancak, güneş sistemimizin dışındaki herhangi bir yıldızdan bir koronal kütle atımının kesin ve doğrudan kanıtı hiç elde edilmemiştir. Hollanda Radyo Astronomisi Enstitüsü'nden (ASTRON) araştırmacı Joe Callingham, önceki bulguların yalnızca bu olayların varlığını ima ettiğini, fakat malzemenin bir yıldızın manyetik alanından tamamen kaçıp kurtulduğuna dair somut kanıt sunmadığını belirtmiştir. Bu yeni keşif, bu boşluğu doldurmakta ve uzay hava durumu araştırmasında yeni bir çağ açmaktadır.

Koronal kütle atımının tespiti, LOFAR'ın ileri radyo gözlem yeteneklerinin kullanılmasıyla mümkün olmuştur. Bu radyo teleskop, bu tür patlamalarla ilişkili kısa ve yoğun radyo sinyallerini yakalamak için ideal bir araçtır. Araştırma ekibi, daha sonra patlamanın kaynağını ve yıldızın temel özelliklerini belirlemek amacıyla XMM-Newton uzay gözlemevini kullanarak bulguları doğrulamıştır. XMM-Newton, yıldızın sıcaklığı ve manyetik alan özellikleri hakkında kritik veriler sağlamıştır. Bu iki teknolojinin birleşik kullanımı, araştırmacıların şiddetli patlamayı 130 ışık yılı uzaktaki kırmızı cüce yıldıza kadar izlemesini ve analiz etmesini sağlamıştır.

Yıkıcı güce sahip yıldız patlamaları ve atmosfer kaybı riski

StKM 1-1262'den gözlemlenen koronal kütle atımı, sıradan bir güneş patlaması değildir; bu patlama olağanüstü bir hızla hareket etmektedir. Saniyede yaklaşık 2.400 kilometre hızla ilerleyen bu atım, Güneşimizde meydana gelen her 2.000 koronal kütle atımından sadece birinde görülen bir hız seviyesine ulaşmıştır. Patlama o kadar yoğun ve güçlü olmuştur ki, yakındaki herhangi bir gezegenin atmosferini tamamen soyabilir. Hatta yıldızın yaşanabilir bölgesinde yer alan gezegenlerin bile atmosferleri bu patlama tarafından kolayca yok edilebilir. Joe Callingham'ın açıklamasına göre, patlama yoluna çıkan herhangi bir gezegen için ciddi ve kalıcı hasar meydana getirecek kadar yoğun ve hızlı olmuştur ve muhtemelen onu yaşanılamaz hale getirmiştir.

Kırmızı cüce yıldızlar, Güneşimizden daha küçük ve daha soğuk yapıya sahiptir; ancak bu özellikleri onları daha az aktif kılmaz, aksine çok daha aktif hale getirir. StKM 1-1262 gibi kırmızı cüceler, Güneşimizin sahip olduğu manyetik alandan 300 kat daha güçlü manyetik alanlara sahiptir. Ayrıca, bu yıldızlar Güneşimizden 20 kat daha hızlı bir şekilde dönerler. Bu yüksek aktivite seviyesi, kırmızı cüce yıldızlar arasında yaygın bir özelliktir ve sonuç olarak, bu yıldızlar düzenli olarak güçlü patlamalar ve koronal kütle atımları yayarlar. Bu aşırı uzay hava durumu olayları, aksi takdirde sıvı suyu destekleyebilecek koşulların bulunduğu yıldızın yaşanabilir bölgesinde yörüngede dönebilecek ötegezegenler için özel ve ciddi bir risk oluşturmaktadır.