Bilim insanları ABD'de 38 milyon ölüm ilanını analiz etti, toplumun değerlerini ortaya çıkardı

Ölüm ilanları, ailelerin en çok değer verdikleri insanlar hakkında kalıcı hatıralar bırakmak için seçtikleri ifadeleri içerir. Bu yazılı anmalar, her dönemin toplumunun hangi değerleri önemsediğini gösteren birer kültürel belge niteliğindedir. Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayınlanan yeni bir araştırma, bu anmaların derinlemesine analizi yoluyla toplumun ahlaki ve sosyal tercihlerinin nasıl değiştiğini göstermektedir. Araştırma ekibi, psikologlar Liane Young ve Thomas Mazzuchi ile işbirliği yaparak, Legacy.com platformunda yer alan milyonlarca ölüm ilanının dilini incelemiş ve bu metinlerde tekrar eden değer temalarını sistematik biçimde çıkarmıştır.

Ölüm ilanlarında gelenek ve iyilikseverlik baskın değerler olarak ortaya çıktı

İnsanlar yaşamları boyunca başkalarına özen göstermek, kültürel geleneği onurlandırmak, sevdiklerini korumak ve kişisel gelişim aramak gibi temel değerler tarafından yönlendirilme eğilimindedir. Araştırmacılar, bu değerlerin ölüm ilanlarında nasıl yansıtıldığını anlamak için metin analizi araçları kullanmışlardır. Yaklaşık otuz yıllık ölüm ilanları boyunca yapılan inceleme sonucunda, gelenek değeriyle ilgili kelimeler en sık ortaya çıkmıştır. Birçok övgü, dini katılımı ve kalıcı gelenekleri tanımlamaktadır. Iyilikseverlik değeriyle ilgili kelimeler, yani başkalarının refahına özen göstermek de tutarlı bir şekilde öne çıkmıştır. Veri seti 38 milyon ölüm ilanı içerdiğinden, analiz bir süper bilgisayarda çalıştırılmış ve bu kadar geniş bir veri kümesinin işlenmesi mümkün kılınmıştır. Gelenek ve iyilikseverlik, ölüm ilanlarının yüzde 70'inden fazlasında görülmüştür. Buna karşılık, başarı ve güç gibi değerlerle ilgili kelimeler çok daha az sıklıkta ortaya çıkmıştır.

Tarihi olaylar toplumun değer yargılarını derinden etkiledi

11 Eylül 2001 saldırılarından sonra, ailelerin sevdiklerini anmak için kullandıkları dil belirgin biçimde değişmiştir. Saldırılardan hemen önceki döneme kıyasla bu değişimler en az bir yıl boyunca devam etmiştir. Güvenlik değeriyle ilgili kelimeler, hayatta kalan, sağlık ve düzen gibi terimler daha az sıklıkta ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda, aileler iyilikseverlik ve gelenek gibi değerlerle ilgili daha fazla dil kullanmaya başlamışlardır. Özen gösteren, sadık ve hizmet gibi terimler daha sık görülmüştür. Bu değişiklikler özellikle saldırıların en doğrudan etkisinin olduğu New York'ta güçlü bir biçimde kendini göstermiştir. Ancak COVID-19 pandemisi, toplumun değer sisteminde en dramatik değişimleri üreterek, ölüm ilanlarının dilini kökten dönüştürmüştür. Mart 2020'den başlayarak, iyilikseverlikle ilgili dil, sevgi, sempati ve aile gibi terimler keskin bir şekilde düşmüştür ve o zamandan beri aynı seviyelere dönmemiştir. Gelenkle ilgili dil, hizmet, inanç ve miras gibi terimler başlangıçta düşmüş, ardından pandeminin sonraki aşamalarında temel seviyelerin üzerine çıkmıştır. Bu değişiklikler, kolektif bozulmaların ailelerin sevdiklerini anarken kullandıkları ahlaki kelime dağarcığını etkilediğini ve iyi bir yaşam yaşamış olmanın ne anlama geldiğini değiştirdiğini göstermektedir.

Cinsiyet ve yaş, ölüm ilanlarında farklı değer vurgularını ortaya çıkardı

Araştırma, ölüm ilanlarında cinsiyet ve yaş hakkındaki sosyal klişeleri yansıtan belirgin farklılıklar tespit etmiştir. Erkekler için yazılan ölüm ilanları, başarı, uyum ve güçle bağlantılı daha fazla dil içermektedir. Bu bulgular, erkek kimliğinin toplumda başarı ve güç odaklı olarak tanımlandığını göstermektedir. Kadınlar için yazılan ölüm ilanları ise iyilikseverlik ve yaşamın zevklerinden keyif almakla ilişkili daha fazla dil içermektedir. Yaşlı yetişkinler genellikle geleneğe değer vermekle daha fazla hatırlanmıştır. Öte yandan genç yetişkinler, tüm insanların ve doğanın refahına değer vermek ve bağımsız düşünmeye ve hareket etmeye motive olmakla daha fazla hatırlanmıştır. Erkeklerin ölüm ilanlarındaki değer kalıpları, kadınlarınkinden yaşam süresi boyunca daha fazla değişmiştir. Başka bir deyişle, genç ve yaşlı erkeklerin ölüm ilanlarında vurgulanan değerler birbirinden daha fazla farklılaşırken, kadınların değer profilleri yaş boyunca nispeten tutarlı kalmıştır.