Yapay zeka ile öğrenme! Gerçekten riskli mi, yoksa fırsat mı?

Son yıllarda yapay zeka teknolojilerinin hızla yaygınlaşması, eğitimden iş dünyasına kadar pek çok alanda köklü değişikliklere yol açtı. Özellikle öğrenciler ve beyaz yakalı çalışanlar, yapay zeka sohbet botları ve otomasyon araçları sayesinde karmaşık görevleri daha hızlı ve kolay şekilde tamamlayabiliyor. Ancak bu gelişmelerin, bireylerin eleştirel düşünme ve problem çözme becerileri üzerinde olumsuz etkiler yaratıp yaratmadığı konusunda ciddi tartışmalar gündeme geliyor. Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT), Oxford Üniversitesi ve diğer saygın kurumlar tarafından yürütülen araştırmalar, yapay zeka kullanımının bilişsel yetenekler üzerindeki etkilerini mercek altına alıyor.

Yapay zeka ile bilişsel yetenekler arasındaki ilişki

MIT tarafından yapılan bir araştırmada, yapay zeka sohbet botlarını makale yazmak için kullanan üniversite öğrencilerinin beyin aktiviteleri detaylı şekilde incelendi. Katılımcıların tamamı MIT ve çevresindeki üniversitelerden seçildi ve beyin aktiviteleri elektroensefalografi (EEG) yöntemiyle ölçüldü. Araştırma sonuçları, yapay zeka desteğiyle makale yazan öğrencilerin, bu süreçte bilişsel işlemle ilişkili beyin ağlarında daha düşük düzeyde aktivite gösterdiğini ortaya koydu. Ayrıca, bu öğrenciler makalelerinden alıntı yapma konusunda daha fazla zorluk yaşadı. Araştırmacılar, bu bulguların öğrenme becerilerinde potansiyel bir gerileme riskini işaret ettiğini vurguladı. Yapay zeka araçlarının, özellikle makale sorularını özetleme, kaynak bulma, dilbilgisi ve stil düzeltme gibi görevlerde kullanılması, öğrencilerin düşünme süreçlerini basitleştirirken, bağımsız analiz ve sentez yeteneklerini zayıflatabileceği endişesini doğurdu.

Yapay zeka kullanımının bilişsel yetenekler üzerindeki etkisi yalnızca üniversite öğrencileriyle sınırlı değil. Carnegie Mellon Üniversitesi ve Microsoft'un Copilot ekibi tarafından yürütülen bir başka çalışmada, yılda en az bir kez işlerinde yapay zeka araçları kullanan 319 beyaz yakalı çalışan incelendi. Katılımcılara, yapay zeka araçlarını kullanırken eleştirel düşünme becerilerini nasıl uyguladıkları soruldu. Araştırmada, yapay zekaya olan güven arttıkça, katılımcıların eleştirel düşünmeye ayırdığı çabanın azaldığı gözlemlendi. Özellikle verileri analiz etmek veya belirli kurallara uyup uymadığını kontrol etmek gibi görevlerde, yapay zekanın sunduğu kolaylıklar, kullanıcıların problem çözme süreçlerinde daha az aktif rol almasına yol açtı. Bu durum, uzun vadede bağımsız problem çözme ve eleştirel düşünme yeteneklerinin zayıflamasına neden olabileceği şeklinde yorumlandı.

Öğrenciler ve eğitimciler arasında yapay zekaya bakış

Oxford University Press (OUP) tarafından Ekim ayında gerçekleştirilen bir anket, Birleşik Krallık'taki okul öğrencilerinin yapay zeka araçlarına bakışını ortaya koydu. Ankete katılan öğrencilerin yüzde 60'ı, yapay zekanın okul çalışmalarıyla ilgili becerilerini olumsuz etkilediğini düşündüğünü belirtti. Buna karşın, her 10 öğrenciden dokuzu, yapay zekanın en az bir akademik becerilerini geliştirmelerine yardımcı olduğunu ifade etti. Problem çözme, yaratıcılık ve tekrar gözden geçirme gibi alanlarda yapay zekanın katkısı öne çıkarken, yaklaşık dörtte bir öğrenci ise bu araçların işleri fazlasıyla kolaylaştırdığını ve öğrenme sürecini yüzeysel hale getirdiğini dile getirdi. Bu karmaşık tablo, öğrencilerin yapay zekayı nasıl ve ne ölçüde kullanmaları gerektiği konusunda daha fazla rehberliğe ihtiyaç duyduğunu gösteriyor.

Yapay zeka sohbet botlarının eğitimdeki rolü, teknoloji şirketlerinin de gündeminde. ChatGPT'nin sahibi OpenAI, haftada 800 milyondan fazla aktif kullanıcıya ulaşan sohbet botu için öğrencilere yönelik 100 komut seti yayınladı. Şirketin uluslararası eğitimden sorumlu yöneticisi Jayna Devani, ChatGPT'nin işleri dışarıya devretmek için değil, bir öğretmen gibi rehberlik etmek amacıyla kullanılmasını öneriyor. Devani, öğrencilerin zorlandıkları konularda ChatGPT ile etkileşime girerek, konunun bileşenlerini daha iyi anlayabileceklerini savunuyor. Özellikle gece geç saatlerde veya öğretmenlere ulaşmanın mümkün olmadığı durumlarda, yapay zeka araçlarının hızlı ve hedefe yönelik destek sağlayabileceği belirtiliyor. Ancak, bu araçların bilinçli ve kontrollü şekilde kullanılması gerektiği de vurgulanıyor.