Apple'ın Birleşik Krallık'ta karşı karşıya kaldığı rekor tazminat davası

Apple, Birleşik Krallık'ta App Store üzerinden aldığı komisyonlar nedeniyle verilen 1.5 milyar sterlinlik tazminat kararına karşı temyiz yoluna başvurdu. Şirketin bu itirazı, 2015 ile 2024 yılları arasında App Store'dan alışveriş yapan milyonlarca Birleşik Krallık vatandaşının tazminat alma hakkını doğurabilecek tarihi bir sürecin kapısını aralıyor. Apple'ın bu adımı, teknoloji devlerinin uygulama mağazalarındaki komisyon politikaları ve dijital ekosistemdeki rekabet koşulları açısından da önemli bir dönemeç olarak görülüyor.

Apple'ın komisyon politikası ve toplu dava süreci

Birleşik Krallık'ta açılan toplu dava, Apple'ın App Store üzerinden uygulama ve uygulama içi satın alımlarda aldığı yüksek komisyon oranlarının tüketicilere ve geliştiricilere fazladan maliyet yüklediği iddiasına dayanıyor. Söz konusu komisyon oranı kimi zaman %30'a kadar çıkarken, bu durum "Apple vergisi" olarak adlandırılıyor ve özellikle pandemiyle birlikte dijital uygulamalara olan bağımlılığın artmasıyla daha da dikkat çekici bir hal aldı. Kampanyacılar, bu davanın yalnızca Apple'a karşı değil, genel olarak büyük teknoloji şirketlerine karşı bir dönüm noktası olabileceğini vurguluyor. Toplu dava sistemi sayesinde, Birleşik Krallık'ta milyonlarca tüketici ve binlerce geliştirici aynı anda temsil edilebiliyor. Bu sistemde, rekabet yasalarının ihlali iddiasıyla açılan davalarda "opt-out" yöntemi uygulanıyor; yani davaya dahil olmak için ayrıca başvuru gerekmiyor, ilgili dönemde mağazayı kullanan herkes otomatik olarak davanın parçası olabiliyor.

King's College London'da akademisyen olan Dr. Rachael Kent'in öncülüğünde yürütülen ve 36 milyon Birleşik Krallık tüketicisini kapsayan dava, Apple'ın uygulama satışlarında %30 yerine %17.5, uygulama içi satın alımlarda ise %10 komisyon alması gerektiği yönünde mahkeme kararıyla sonuçlandı. Mahkeme, Apple'ın mevcut komisyon oranlarının hem tüketiciler hem de geliştiriciler için gereğinden fazla olduğunu belirtti. Eğer Apple'ın temyiz başvurusu reddedilirse, 2015-2024 yılları arasında App Store'dan alışveriş yapan tüm Birleşik Krallık vatandaşları tazminat talep edebilecek. Bu durum, dijital ekonomi ve uygulama ekosistemi açısından büyük bir örnek teşkil edecek.

Google ve diğer teknoloji devleri de davaların odağında

Apple'ın yanı sıra, Google da Birleşik Krallık'ta benzer suçlamalarla karşı karşıya. Strathclyde Üniversitesi'nden hukuk profesörü Barry Rodger'ın öncülüğünde, 2.000'den fazla uygulama geliştiricisi adına Google'a karşı 1 milyar sterlinlik tazminat talebiyle dava açıldı. Bu davada, Google Play'in geliştiricilerden "aşırı, keyfi ve ayrımcı" komisyonlar aldığı öne sürülüyor. Özellikle flört ve oyun uygulamalarının yapımcılarının bu durumdan olumsuz etkilendiği belirtiliyor. Davanın, 2026 yılının ekim ayında rekabet itiraz mahkemesinde görülmesi bekleniyor ve yaklaşık 19 milyon Google Play müşterisini ilgilendiriyor.

Tüketici aktivisti Liz Coll tarafından açılan bir diğer toplu dava ise Google'ın dijital satın alımlarda rekabeti dışladığı ve yasadışı yüksek komisyonlar uyguladığı iddiasına dayanıyor. Coll, bu tür büyük toplu davaların Birleşik Krallık'ta yeni bir uygulama olduğunu, ancak Apple davasının ardından tüketicilerin uygulamalar için ne kadar fazla ödeme yaptıklarının farkına vardıklarını ve haklarını arama konusunda daha bilinçli hale geldiklerini ifade ediyor. Google ise savunmasında, Android platformunun diğerlerine kıyasla daha fazla seçenek sunduğunu ve uygulama platformları arasındaki en düşük komisyon oranlarına sahip olduğunu belirtiyor. Şirket, toplu davaların başarılı olması halinde Android ekosisteminin karmaşıklaşacağını ve güvenliğin azalacağını savunuyor.

iCloud hizmetleri ve Apple'ın savunması

Birleşik Krallık'ta Apple'a karşı açılan en büyük davalardan biri de iCloud hizmetleriyle ilgili. Kasım ayında tüketici kampanya grubu Which?, Apple'ın iCloud hizmetleri nedeniyle 3 milyar sterlinlik bir dava açtığını duyurdu. Bu davada, Apple'ın müşterileri kendi cihazlarında iCloud kullanmaya adeta "tuzağa düşürdüğü" ve bu yolla fazla ücret aldığı iddia ediliyor. Apple ise bu iddiaları kesin bir dille reddediyor ve hiçbir müşterinin iCloud hizmetini kullanmaya zorlanmadığını savunuyor. Şirket ayrıca, App Store ile ilgili mahkeme kararına katılmadığını, mevcut uygulama ekonomisinin rekabetçi ve gelişen bir yapıya sahip olduğunu, diğer platformların da ciddi bir rekabet sunduğunu öne sürüyor. Apple, çoğu uygulamanın %15 komisyon oranına tabi olduğunu ve App Store'un Birleşik Krallık dijital ekonomisine büyük katkı sağladığını belirtiyor. 2024 yılı itibarıyla App Store'un Birleşik Krallık'ta 55 milyar doları aşan faturalama ve satışları kolaylaştırdığı bilgisi de şirketin savunmasında öne çıkan bir detay.