Yükselen CO2 gıdalarımızın besin değerini azaltıyor

Gıda, yaşamlarımızın temel yapı taşlarından biri olup, çoğu zaman fark etmediğimiz şekillerde gündelik rutinlerimizi düzenler. Gıdaları hazırlarız, lezzetini tadıp içimiz rahat ederiz ve sağlıklı yaşamak için ona güveniriz. Ancak tarlaların çevresindeki hava koşulları hızla değişiyor ve bitkiler, çoğumuzun hiç görmediği şekillerde dönüşüm geçiriyor.

Leiden Üniversitesi'nden yürütülen kapsamlı bir araştırma, yükselen CO2 seviyesinin, güvendiğimiz gıdaları nasıl sessizce yeniden şekillendirdiğini açığa çıkarmıştır. Sorunun kaynağı, tabağımıza konulan gıda miktarında değil, o gıdanın beslenme değerinin kendisinde yatmaktadır. Bu fark, birçok insanın tahmin ettiğinden çok daha önemli sonuçlar doğurmaktadır.

CO2 artışı mahsulleri nasıl değiştiriyor

Atmosferdeki karbon dioksit miktarı arttığında, bitkiler daha hızlı büyüme göstermektedir. Ancak bu hızlı büyüme, önemli ödünlerle birlikte gelmektedir. Leiden Üniversitesi araştırmacıları, çok sayıda deneyden elde edilen binlerce ölçümü toplayarak bunları tek bir kapsamlı resimde birleştirmiştir.

Her bir test farklı çevre koşulları altında gerçekleştirilmiş olsa da, genel eğilim tutarlı kalmıştır. Araştırmanın bulgularına göre, bitkiler daha fazla karbonhidrat üretirken, aynı zamanda daha az mineral taşımaya başlamıştır. Bu değişiklik, tahıllar, meyveler, yumrular ve yapraklı sebzeler gibi geniş bir ürün yelpazesinde gözlemlenmiştir.

Yükselen CO2 seviyeleri bitkilerin büyümesini hızlandırırken, beslenme değeri geride kalmıştır. Gözlenen bu desen, bitkilerin sera içinde veya açık tarla koşullarında yetiştirilip yetiştirilmediğine bakılmaksızın geçerli olmuştur. Bu bulgu, sorunun sadece belirli tarım yöntemleriyle sınırlı olmadığını, aksine daha geniş bir atmosferik fenomen olduğunu göstermektedir.

CO2 nedeniyle besin maddesi düşüşü ve sağlık riskleri

Araştırmanın en endişe verici bulgusu, çinko seviyesinin en keskin şekilde düştüğü olmuştur. Çinko kaybını, demir ve protein eksikliği yakından takip etmiştir. Magnezyum, kalsiyum ve diğer birçok hayati besin maddesi de aynı anda azalmıştır. Bazı mahsullerde çinko içeriği üçte birinden fazlasını kaybetmiştir.

İnsanlar bu gıdaları tükettikten sonra hala doygun hissedebilir ve karnı tok olabilir, ancak vücudunun günlük besin ihtiyaçlarını karşılamayacak kadar az besin alacaktır. Kaloriler yükselirken besin maddeleri düştükçe, bu tehlikeli kombinasyon hem obeziteyi hem de gizli açlığı aynı anda tetikleyebilir. Bu durum, özellikle gelişmekte olan ülkelerde ciddi halk sağlığı sorunlarına yol açabilir.

Araştırmanın bir diğer endişe verici bulgusu, bazı zararlı metallerin bazı mahsullerde artış göstermiş olmasıdır. Kurşun ve krom gibi ağır metaller küçük ama fark edilir yükselişler sergilemiştir. Düzenli olarak bu tür ağır metallere maruz kalma, küçük miktarlarda bile, uzun vadede insan sağlığına ciddi zarar verebilmektedir.

Bu değişimler, pirinç veya buğday gibi tek bir temel gıdaya büyük ölçüde bağımlı olan bölgeler için özellikle endişe vericidir. O temel gıdadaki besin değerindeki tek bir değişiklik, tüm topluluklar boyunca geniş çaplı etki yaratabilir ve beslenme krizine neden olabilir.

Gıda güvenliği ve besin maddesi güvenliğinin birlikte değerlendirilmesi

Leiden Üniversitesi'nden çevre bilimci Sterre ter Haar, araştırmanın önemini şu sözlerle vurgulamıştır: "Gıda güvenliği konusunda, insanların midelerini doldurabilip dolduramazlar diye sık sık sorgularız. Ancak araştırmamız, gıda güvenliğinin aynı zamanda besin maddesi güvenliği anlamına geldiğini göstermektedir. Bu konuya çok daha fazla dikkat etmemiz gerekiyor."

Mevcut veriler büyük boşluklar içermektedir. İnsanlar için gerekli olan birçok temel besin maddesi, geçmiş deneylerde neredeyse hiç görülmemiştir. Bazı besin maddelerinin hiç ölçümü yapılmamıştır. Birçok bitki araştırması, insan sağlığı için değil, tarım verimliliği için önemli olan elementlere odaklanmıştır.

Bu uyumsuzluk, cevaplanmamış birçok soruyu beraberinde getirmektedir. Yükselen CO2 seviyeleri bitki kimyasını değiştirmeye devam ederken, bilgimiz her etkiyi izlemek için çok yavaş hızda ilerlemiştir. Sonuç olarak, tanıdık görünen ancak gerçekte daha az beslenme desteği sağlayan bir diyetle karşı karşıya kalıyoruz.