Telefon bağımlılığına dair bilinmeyenler: Kısa videoların beyin üzerindeki etkisi şaşırtıyor

Kısa biçim içeriklerin hızla yaygınlaşması, Türkiye'de özellikle gençler ve çocuklar arasında yeni bir bağımlılık dalgasının önünü açıyor. Son yıllarda sosyal medya platformlarının sunduğu kısa videolar ve hızlı tüketilen içerikler, ekran süresini rekor seviyelere taşırken, uzmanlar bu durumun hem bilişsel gelişim hem de sosyal yaşam üzerinde ciddi etkiler yarattığını vurguluyor. Telefon bağımlılığı, artık yalnızca yetişkinlerin değil, çocukların ve gençlerin de karşı karşıya olduğu bir sorun haline gelmiş durumda.

Kısa biçim içeriklerin yükselişi ve telefon bağımlılığı

Kısa biçim içerik, 2020'li yılların başından itibaren sosyal medya platformlarında hızla yaygınlaşmaya başladı. TikTok'un öncülüğünde başlayan bu akım, Instagram Reels, Facebook Shorts ve YouTube Shorts gibi platformlarda da kendine geniş bir yer buldu. Türkiye'de de gençler ve çocuklar arasında kısa biçim içerik tüketimi hızla arttı. Bu içerikler, kullanıcıları sürekli olarak ekrana bakmaya teşvik ediyor ve telefon bağımlılığını tetikliyor. Her geçen gün artan ekran süresi, bireylerin günün büyük bir bölümünü telefon başında geçirmesine neden oluyor. Sabah uyanır uyanmaz telefona bakmak, gün içinde sıkıldıkça ekrana dönmek ve geceyi yine telefonla kapatmak, artık birçok kişi için sıradan bir alışkanlık haline geldi. Kısa biçim içeriklerin sunduğu hızlı ve sürekli uyarım, kullanıcıların dikkatini kısa sürede çekiyor ve onları daha fazlasını tüketmeye yönlendiriyor. Bu durum, telefon bağımlılığı kavramının toplumda daha fazla konuşulmasına yol açıyor.

Beyin çürümesi ve bilişsel gerileme riski

Kısa biçim içeriklerin yaygınlaşmasıyla birlikte, "beyin çürümesi" olarak adlandırılan yeni bir kavram da gündeme geldi. Bu terim, aşırı çevrimiçi içerik tüketiminin yol açtığı zihinsel gerilemeyi tanımlamak için kullanılıyor. Özellikle gençler ve çocuklar, kısa biçim içeriklerin sürekli uyarıcı doğası nedeniyle yüksek miktarda dopamin salgılıyor ve bu da onları kısa süreli mutluluklar yaşarken genel olarak tatminsiz bırakıyor. Telefon bağımlılığı, dikkat süresinin azalmasına, odaklanma sorunlarına ve derin düşünme becerilerinin zayıflamasına yol açıyor. Akademik başarıyı olumsuz etkileyen bu süreç, uzun ve karmaşık metinlere ya da ders materyallerine odaklanmayı da zorlaştırıyor. Kısa biçim içeriklerin sürekli bilgi bombardımanı, eleştirel düşünme ve kaynak kontrolü gibi önemli bilişsel becerilerin gelişmesini engelliyor. Sonuç olarak, gençler ve çocuklar arasında yüzeysel bilgiyle yetinme eğilimi artıyor ve gerçeklerin basitleştirilmesiyle yanlış bilgilendirme riski yükseliyor.

Çocuklarda kısa biçim içerik bağımlılığı ve toplumsal sorumluluk

Telefon bağımlılığı, yalnızca yetişkinleri değil, çocukları da ciddi şekilde etkiliyor. Türkiye'de çocukların cihazlara ve internete erişimi her geçen gün artarken, ebeveynlerin ve yetişkinlerin bu konuda yeterli denetimi sağlamadığı gözleniyor. Sosyal medya platformları, çocukları erken yaşta bağımlı hale getirmek için çeşitli stratejiler uyguluyor. Kısa biçim içeriklerin kasıtlı olarak uyarıcı yapısı, çocuklarda dopamin salgısını artırıyor ve onları cihazlara daha fazla bağımlı hale getiriyor. Ebeveynler ise çoğu zaman çocukları oyalamak veya sakinleştirmek amacıyla telefon ya da tablet veriyor. Bu durum, çocuklarda bir ödül sistemi oluşturarak, cihazlardan uzak kaldıklarında huzursuzluk ve yoksunluk belirtileri göstermelerine neden oluyor. Telefon bağımlılığı, çocukların uyku düzenini bozuyor, açık havada oyun oynama ve sosyalleşme gibi gelişimleri için önemli olan aktiviteleri ihmal etmelerine yol açıyor. Toplum olarak, modern teknolojinin çocukların gelişimi üzerindeki olumsuz etkilerine karşı daha bilinçli ve sorumlu davranmak gerektiği vurgulanıyor.