Kan testleri hastalıkları 10 yıl öncesinden tespit edebilecek

Mehmet Can Çoban - Kasım 23, 2025 22:17 | Son Güncelleme Tarihi: Kasım 23, 2025 22:18

Dünyanın en büyük kan molekülü çalışmasından elde edilen yeni veriler, Alzheimer, kalp hastalığı ve kanser gibi ciddi hastalıkların semptomlar ortaya çıkmadan çok öncesinde tespit edilmesini mümkün kılabilir. Araştırmacılar, iğne ucu kan testleriyle hastalık riskini neredeyse on yıl önceden tahmin etmenin kapısını aralamışlardır.

Kapat

HABERİN DEVAMI

Bilim insanları tarafından gerçekleştirilen ve perşembe günü sonuçları açıklanan çığır açıcı bir araştırma, kan testlerinin gelecekte hastalıkları semptomlar ortaya çıkmadan çok öncesinde tespit etme potansiyelini ortaya koymaktadır. Dünyanın en geniş kapsamlı metabolit analizi çalışmasından yayınlanan veriler, birkaç önemli hastalığı yıllar öncesinden belirleyebilecek parmak ucu testlerine giden yolda araştırmacıları önemli ölçüde ileri taşımıştır. Binlerce gönüllüden toplanan kan örneklerinin incelenmesi sonucunda elde edilen bulgular, tıbbi dünyada yeni bir çağın başlangıcını işaret etmektedir.

Metabolit analizi ve kan testlerinin gücü

UK Biobank katılımcılarıyla yürütülen bu kapsamlı araştırmada, bilim insanları yaşamımızı sürdürürken vücudumuzda üretilen yaklaşık 250 farklı kan molekülüne ilişkin detaylı veri setini yayınlamışlardır. Yarım milyondan fazla gönüllüden alınan kan örneklerinin analiz edilmesi, metabolit araştırması alanında şimdiye kadarki en büyük çalışmayı temsil etmektedir. Metabolitler, vücudun tükettiğimiz yiyecekleri, soluduğumuz havayı ve aldığımız ilaçları parçalaması sırasında oluşan küçük moleküllerdir ve bu moleküllerin incelenmesi hastalığın erken uyarı işaretlerini ortaya çıkarmada güçlü bir araç sunmaktadır.

UK Biobank'ta baş bilim insanı Naomi Allen, metabolitleri incelemenin hastalıkların nasıl başladığını ve geliştiğini anlamak, tedavilerin etkinliğini izlemek ve yeni hastalık belirtilerini keşfetmek için kritik bir yöntem olduğunu vurgulamıştır. Şekerler, yağlar ve amino asitler dahil olmak üzere kandaki bu moleküllerin değerlendirilmesi, araştırmacılara hastalık mekanizmaları hakkında daha derinlemesine bilgi sağlamaktadır. Nightingale Health ile ortaklık içinde yürütülen bu çalışma, metabolit verilerini dünyanın dört bir yanındaki araştırmacılar için erişilebilir hale getirerek küresel tıbbi araştırma camiasına önemli bir katkı sunmaktadır.

Erken teşhis ve hastalık tahmini konusunda atılım

Araştırmadan elde edilen veriler, Alzheimer hastalığı, kalp hastalıkları ve çeşitli kanser türleri dahil olmak üzere birkaç ciddi durumun en yüksek riskinde olan kişileri neredeyse on yıl öncesinden daha doğru bir şekilde tahmin etmeye yardımcı olabilir. Bu erken tahmin yeteneği, tedavi stratejilerinin daha etkili bir şekilde yönlendirilmesine ve hastalıkların ileri aşamalara ulaşmadan müdahale edilmesine olanak tanımaktadır. Çalışmadan elde edilen veriler 2021 yılından bu yana partiler halinde araştırma camiasına sunulmuş ve zaten birçok bilimsel atılıma yol açmıştır.

Örneğin, UK Biobank'tan elde edilen metabolit verileri, diğer veri setleriyle birleştirildiğinde, Tip 2 diyabet gibi yaygın hastalıkları geliştirme riskini değerlendirmek için tasarlanmış bir kan testinin geliştirilmesine katkı sağlamıştır. Bu test, Fransa ve Singapur'da tıbbi pratikte aktif olarak kullanılmakta ve hastalık riskinin erken dönemde belirlenmesinde önemli rol oynamaktadır. Metabolit analizi yöntemi, hastalıkların gelişim sürecini daha iyi anlamak ve bireyselleştirilmiş tedavi yaklaşımları geliştirmek için yeni kapılar açmaktadır.

Çok boyutlu veri entegrasyonunun sağlık araştırmasındaki rolü

UK Biobank'ta baş araştırmacı Sir Rory Collins, genetik, proteomik ve görüntüleme bilgileriyle birleştirildiğinde metabolit verilerinin yeni bir keşif boyutu açtığını belirtmiştir. Bu çok boyutlu veri entegrasyonu, bilim insanlarının genlerin, proteinlerin ve çevresel faktörlerin insan sağlığı üzerindeki birleşik etkilerini kapsamlı bir şekilde incelemelerine imkan sağlamaktadır. Böylece araştırmacılar, bir hastanın gerçek zamanlı sağlık durumu hakkında daha derinlemesine ve doğru içgörüler elde edebilmektedir.

Edinburgh Üniversitesi'nde yaşa bağlı kan değişikliklerini inceleyen Joy Edwards-Hicks, bu gelişmelerin sağlık hizmetlerinin geleceğinde önemli bir rol oynayacağını ve küçük bir iğne ucu kan örneği göndererek sağlık durumu hakkında kapsamlı bilgi edinebilmenin yakın gelecekte mümkün olacağını ifade etmiştir. Bu yaklaşım, önleme odaklı bir tıp modeliyle uyumlu olup, hastalıkların tedavi edilmesinden ziyade önlenmesine odaklanmaktadır.

Küresel araştırma ağının gücü ve gelecek perspektifi

UK Biobank, 2006 ve 2010 yılları arasında 40 ila 69 yaş arası 500.000'den fazla erkek ve kadını kapsayan ve orta yaş ile sonraki yaşam döneminin geniş bir hastalık yelpazesini etkileyen faktörleri anlamak için veri sağlayan büyük bir ileriye dönük çalışmadır. Cambridge Üniversitesi'nden popülasyon sağlığı araştırmacısı Michael Inouye, yarım milyon gönüllü hakkındaki çeşitli ve büyüyen bilgi yelpazesinin yanı sıra metabolomik verilere sahip olmanın, bilim insanlarının keşifler yapabileceği benzersiz bir kohort çalışması yarattığını vurgulamıştır.

Nightingale Health'te baş bilim görevlisi Jeffrey Barrett, tüm bu verilerin UK Biobank araştırmacılarının küresel ağı için mevcut olmasının, dünyanın dört bir yanındaki bilim insanlarının kan biyobelirteçleri ve insan sağlığı hakkında kritik içgörüleri ortaya çıkarabileceği ve bunları dünyanın en büyük tıbbi araştırma projelerinden birinde test edebileceği anlamına geldiğini belirtmiştir. Bu küresel işbirliği, metabolit analizi teknolojisinin hızlı gelişmesini ve yaygınlaşmasını sağlayarak milyonlarca insanın hayatında olumlu etki yaratabilecek yeni tedavi yöntemlerinin keşfedilmesine yol açabilir. Kan testlerine dayalı hastalık tahmini, erken teşhis ve önleyici tedavilerden en çok fayda sağlayacak bireylerin belirlenmesinde devrim niteliğinde bir adım temsil etmektedir.

Etiketler:

metabolit analizi kan testi erken teşhis UK Biobank tıbbi araştırma