Devasa jüpiter benzeri ötegezegen VHS 1256b bilim dünyasını şaşırttı

Astronomi dünyası, son dönemde yapılan bir keşifle adeta sarsıldı. Jüpiter'in 20 katı kütleye sahip olan ve Dünya'dan yaklaşık 69 ışık yılı uzaklıkta bulunan VHS 1256b adlı ötegezegen, bilim insanlarının süper-jüpiterlere dair bildiklerini kökten değiştirecek nitelikte özellikler gösteriyor. James Webb Uzay Teleskobu'nun sağladığı detaylı verilerle incelenen bu dev gezegen, alışılmış gaz devi modellerinden çok daha karmaşık ve dinamik bir yapıya sahip olduğunu ortaya koydu.

Süper-jüpiter VHS 1256b'nin sıra dışı atmosferi

Süper-jüpiter olarak adlandırılan VHS 1256b, bugüne kadar gözlemlenen gaz devlerinden oldukça farklı bir atmosfer yapısına sahip. Bilim insanları, James Webb Uzay Teleskobu'nun gelişmiş gözlem yetenekleri sayesinde, gezegenin parlaklığında beklenmedik dalgalanmalar tespit etti. Kimi zaman daha parlak, kimi zaman ise daha sönük hale gelen bu dev ötegezegenin atmosferindeki değişiklikler, klasik Jüpiter benzeri bulut bantlarıyla açıklanamıyor. Araştırmacılar, bu değişimlerin ardında, Jüpiter ve Satürn gibi gezegenlerde görülen bulut kuşaklarından tamamen farklı bir mekanizmanın yattığını belirtiyor.

Yapılan analizler, VHS 1256b'nin atmosferinde devasa toz fırtınalarının ve ani sıcaklık değişimlerinin hakim olduğunu gösteriyor. Bu gezegende, sabit bulut bantları yerine, "ekvator dalgaları" adı verilen ve atmosferde büyük ölçekli türbülanslara yol açan hareketler gözlemleniyor. Bu tür bir atmosferik yapı, süper-jüpiterlerin Jüpiter'e benzer bir yapıda olacağına dair yaygın kabulü kökten sarsıyor. Bilim insanları, VHS 1256b'nin yüzeyinin ve atmosferinin, alışık olduğumuz gaz devlerinden çok daha kaotik, değişken ve öngörülemez olduğunu vurguluyor.

Klasik gezegen modelleri sorgulanıyor

VHS 1256b'nin keşfi, süper-jüpiterlerin sadece "daha büyük Jüpiter" olmadığını, kendi fiziksel ve atmosferik kurallarına sahip olabileceğini ortaya koydu. Araştırmacılar, gezegenin devasa kütlesinin ve yüksek yerçekiminin, iç kısmında büyük miktarda ısı tutulmasına yol açtığını belirtiyor. Bu içsel ısı, gezegenin atmosferinde klasik bulut bantlarının oluşmasını engelliyor ve bunun yerine yoğun toz fırtınaları, ani termal değişimler ve güçlü atmosferik türbülanslar meydana geliyor.

Bu bulgular, sadece VHS 1256b'nin değil, gözlemlenen birçok süper-jüpiterin de benzer şekilde karmaşık ve öngörülemez atmosferlere sahip olabileceğini gösteriyor. Bilim insanları, bu tür gezegenlerde klasik atmosferik dolaşım mekanizmalarının işlemediğini, bunun yerine sürekli değişen ve dinamik bir iklimin hakim olduğunu ifade ediyor. Bu durum, ötegezegen araştırmalarında süper-jüpiterlerin iklim ve oluşum modellerinin yeniden gözden geçirilmesini gerektiriyor.