Çin'den elektrikli kamyon atağı: Dizel devri sona mı eriyor?

Çin, elektrikli kamyonlara geçişte beklenenden çok daha hızlı bir ilerleme kaydediyor. Dizel kamyonların hakimiyetindeki taşımacılık sektörü, kısa sürede elektrikli modellere yönelerek hem ülke içinde hem de küresel ölçekte önemli değişimlerin önünü açıyor. Bu dönüşüm, yalnızca Çin'in değil, dünya genelinde ağır taşımacılığın ve enerji talebinin geleceği üzerinde belirleyici bir etki yaratıyor. Elektrikli kamyonların satışlarındaki artış, dizel yakıt talebini azaltırken, fosil yakıtlara olan bağımlılığı da sorgulatıyor. Çin'in bu alandaki hızlı ilerleyişi, enerji piyasalarından çevre politikalarına kadar birçok alanda yeni bir dönemin habercisi olarak görülüyor.

Çin'de elektrikli kamyon satışları rekor kırıyor

Çin'in taşımacılık sektöründe elektrikli kamyonların yükselişi, son yıllarda dikkat çekici bir ivme kazandı. 2020 yılında neredeyse tüm yeni kamyonlar dizel yakıtla çalışırken, 2025'in ilk yarısında batarya ile çalışan kamyonların yeni ağır kamyon satışlarındaki payı %22'ye ulaşacak. Bu oran, 2024'ün aynı döneminde %9,2 seviyesindeydi. İngiliz araştırma firması BMI, elektrikli kamyonların bu yıl yeni satışların neredeyse %46'sına ve gelecek yıl %60'ına ulaşacağını öngörüyor. Bu veriler, elektrikli kamyonların Çin pazarında kısa sürede ne kadar güçlü bir konuma geldiğini gösteriyor. Elektrikli kamyonların satışlarındaki bu hızlı artış, yalnızca Çin'in değil, tüm dünyanın yakından takip ettiği bir gelişme olarak öne çıkıyor.

Ağır kamyonlar, modern ekonomilerin vazgeçilmez unsurları arasında yer alıyor. Ancak bu araçlar, aynı zamanda küresel karbon dioksit emisyonlarının da önemli bir kaynağı. 2019 yılında karayolu taşımacılığı, ulaşım kaynaklı karbon emisyonlarının üçte birini oluşturdu. Elektrikli kamyonlar, sahip oldukları ağır bataryalar nedeniyle dizel kamyonlara göre daha az yük taşıyabiliyor. Bu nedenle, taşımacılığın karbonsuzlaştırılması uzun süre zor bir hedef olarak görülüyordu. Sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) savunucuları ise, elektrikli ağır araçların teknolojisi olgunlaşana kadar LNG'nin daha az kirletici bir seçenek sunduğunu savunuyordu. Ancak Çin'deki son gelişmeler, elektrikli kamyonların LNG modellerini geride bırakmaya başladığını gösteriyor.

Elektrikli kamyonların yükselişi ve enerji piyasasına etkileri

Çin'in kamyon filosu, ABD'den sonra dünyanın en büyüğü olmasına rağmen, uzun yıllar boyunca dizel yakıtla çalışıyordu. Ancak son dönemde manzara hızla değişiyor. Uluslararası Enerji Ajansı'na göre, taşımacılıkta yakıt talebi durağan bir seyir izlerken, dizel kullanımı Çin'de beklenenden daha hızlı bir şekilde azalıyor. Enerji Ekonomisi ve Finansal Analiz Enstitüsü'nden analist Christopher Doleman, elektrikli kamyonların satışlarındaki artışın, fosil yakıt talebinin düşmesine yol açabileceğini ve bu eğilimin diğer ülkelere yayılmayabileceğini belirtiyor.

2024 yılında yeni kamyon satışlarındaki elektrikli araçların payı %8'den 2025'in Ağustos ayında %28'e çıkarak üç katından fazla arttı. Commercial Vehicle World'un verilerine göre, elektrikli kamyonlar bu yıl beş ay üst üste LNG ile çalışan araçların satışlarını geride bıraktı. Elektrikli kamyonlar, dizel modellere göre iki ila üç kat daha pahalı, LNG kamyonlarından ise yaklaşık %18 daha maliyetli olmasına rağmen, sahiplerine uzun vadede %10 ila %26 arasında tasarruf sağlıyor. Çinli bilim insanlarının araştırmalarına göre, bu tasarrufun temelinde elektrikli kamyonların daha yüksek enerji verimliliği ve daha düşük işletme maliyetleri yatıyor. Çin'de filo sahipleri genellikle kâr odaklı hareket ettikleri için, elektrikli kamyonların sunduğu avantajlar sektörde hızlı bir dönüşümün önünü açıyor.

Devlet teşvikleri ve altyapı yatırımları dönüşümü hızlandırıyor

Çin'de elektrikli kamyon satışlarının artmasında devletin sağladığı teşvikler büyük rol oynuyor. 2024 yılında kamyon sahiplerine, eski araçlarını daha yeni veya elektrikli modellerle değiştirmeleri için yaklaşık 19.000 dolara kadar destek verildi. Bu cömert teşvikler, eski dizel kamyonların piyasadan çekilmesini hızlandırırken, elektrikli kamyonlara olan talebi de artırdı. Ayrıca, şarj altyapısına yapılan yatırımlar da bu dönüşümün önemli bir parçası oldu. Yangtze Nehri Deltası gibi büyük lojistik merkezlerinde, ana yük taşımacılığı güzergahları boyunca özel şarj istasyonları kuruldu. Pekin ve Şanghay gibi büyük şehirlerde ise, kamyonları dakikalar içinde şarj edebilen ağır hizmet şarj merkezleri inşa edildi.

Dünyanın en büyük elektrikli araç bataryası üreticisi CATL, Mayıs ayında ağır kamyonlar için zaman kazandıran bir batarya değiştirme sistemi başlattı. Şirket, Çin'in 184.000 kilometrelik otoyolunun 150.000 kilometresini kapsayan ulusal bir batarya değişim istasyonları ağı kurmayı planlıyor. Bu altyapı yatırımları, elektrikli kamyonların uzun mesafeli taşımacılıkta daha etkin kullanılmasını sağlarken, dizel ve LNG kamyonlara olan talebin azalmasına da katkı sağlıyor. Analistler, elektrikli kamyon satışlarındaki artışın yalnızca dizel kullanımını azaltmakla kalmayıp, LNG talebini de yeniden şekillendirebileceğine dikkat çekiyor.

Dizel ve LNG piyasalarında yaşanan değişim

Çin, ABD'den sonra dünyanın en büyük dizel tüketicisi konumunda. Ancak ülkede dizel tüketimi Haziran 2024'te günde 3,9 milyon varile düştü. Bu, yıllık bazda %11'lik bir azalmaya ve 2021 ortasından bu yana en büyük düşüşe işaret ediyor. ABD Enerji Bilgi İdaresi, bu gerilemenin önemli bir bölümünün LNG ve elektrikli kamyonlara geçişten kaynaklandığını belirtiyor. APAC Enerji Danışmanlığı'ndan Tim Daiss, Çin'in elektrikli kamyon sektöründeki yükselişinin, bölgesel dizel ticaret akışları üzerinde ciddi etkiler yaratabileceğini vurguluyor. Bu gelişme, küresel enerji geçişinde genellikle gözden kaçan ancak son derece önemli bir dinamiğe işaret ediyor.