3I/ATLAS'ın dönme eksenindeki gizemli hizalanma şaşırttı

Yıldızlararası kökenli 3I/ATLAS'ın Güneş'e yaklaşırken sergilediği yeni davranışlar, gökbilimciler arasında heyecan ve merak uyandırmaya devam ediyor. Son yapılan gözlemler, bu cismin dönme ekseninin Güneş yönüyle neredeyse tam olarak hizalandığını gösterdi. Özellikle 2025 Temmuz ve Ağustos aylarında elde edilen veriler, 3I/ATLAS'ın anti-kuyruk jetinde tespit edilen periyodik yalpalamanın, jet tabanının çekirdek dönme ekseninden yalnızca 8 derece sapma gösterdiğini ortaya koydu. Bu olağanüstü hizalanma, yıldızlararası cisimlerin beklenen davranışlarından oldukça farklı bir tablo çiziyor ve 'anahtar kelime' olarak seçilen 'Güneş hizalanması' kavramını bilimsel tartışmaların merkezine taşıyor.

3I/ATLAS'ın 14. anomalisinin arka planı

3I/ATLAS'ın Güneş hizalanmasıyla ilgili tespit edilen bu yeni anomali, cismi daha önce gözlenen 13 sıra dışı özelliğe bir yenisini ekliyor. Araştırmacılar, jet tabanının, güneş ışığına maruz kalınca süblimleşen bir buz cephesinden kaynaklandığını varsayarak, bu olağanüstü geometrinin doğal yollarla oluşmasının son derece düşük bir olasılık olduğunu belirtiyor. Özellikle dönme ekseninin Güneş yönüne 8 dereceden daha yakın bir açıyla hizalanması, Güneş'e 5 astronomik birimden (AU) daha fazla mesafedeyken dahi gözleniyor. Bu tür bir hizalanmanın rastgele gerçekleşme olasılığı yalnızca 0,005 olarak hesaplanıyor. Eğer böyle bir hizalanma olmasaydı, anti-kuyruk jetinin yönü dönme eksenine göre çok daha büyük bir açıya sahip olurdu ve gözlemlenen yalpalama çok daha belirgin olurdu. Ayrıca, bu durumda 3I/ATLAS'ın gündüz ve gece tarafları arasında geçişlerde belirgin aktivite boşlukları ortaya çıkabilirdi. Bu istisnai durum, yıldızlararası cismin dinamik yapısı ve Güneş hizalanması açısından bilimsel anlamda büyük önem taşıyor.

Perihelion sonrası gözlemler ve yeni anti-kuyruk jetinin önemi

3I/ATLAS'ın Güneş hizalanması ile ilgili bulgular, özellikle perihelion öncesi ve sonrası dönemde yapılan gözlemlerle daha da dikkat çekici hale geldi. 29 Ekim 2025'teki perihelion sonrası Hubble Uzay Teleskobu ve yer tabanlı teleskoplardan elde edilen yüksek çözünürlüklü görüntüler, cismin Güneş yönünde belirgin bir anti-kuyruk jetine sahip olmaya devam ettiğini gösterdi. Bu durum, 3I/ATLAS'ın Güneş'ten uzaklaşırken dahi Güneş'e bakan tarafında aktif bir jetin varlığını sürdürdüğünü ortaya koydu. Temmuz 2025'te anti-kuyruk jetini başlatan taban, artık cismin gece tarafında yer alıyor. Bu ise, perihelion sonrası yeni bir anti-kuyruk jetinin oluşması için dönme ekseninin karşı kutbunda yeni bir buz cephesinin varlığını gerektiriyor. Ayrıca, perihelion öncesinde aktif olan jetin güneş ışığına maruz kalması ve perihelion sonrası uykuya geçmesi de bu yıldızlararası cismin davranışlarında başka bir anomaliye işaret ediyor. Güneş hizalanmasının bu kadar istikrarlı biçimde sürmesi, 3I/ATLAS'ın dinamik yapısının ve içsel süreçlerinin daha iyi anlaşılması için önemli bir fırsat sunuyor.

Güneş hizalanmasının istatistiksel önemi ve yeni sorular

3I/ATLAS'ın son görüntülerinde, yeni anti-kuyruk jetinin 15 Aralık 2025 tarihinde yarım milyon kilometreye kadar 8 derece içinde kolimasyonlu şekilde uzandığı tespit edildi. Bu, jet tabanının hem dönme eksenine hem de Güneş'in yeni yönüne yakınlığını gösteriyor ve 14. anomaliyi daha da çarpıcı hale getiriyor. Bilim insanları, 3I/ATLAS'ın dönme kutuplarına yakın iki büyük buz cephesinin bulunma olasılığının, her ikisinin de Güneş'e bakan tarafta ve dönme kutbuna 8 derece içinde olması koşuluyla, yalnızca 0,000025 gibi son derece küçük bir değere sahip olduğunu belirtiyor. Bu kadar düşük bir olasılıkla ortaya çıkan Güneş hizalanması, yıldızlararası cisimlerin kökeni ve evrimiyle ilgili yeni soruları gündeme getiriyor. Bazı araştırmacılar, bu tür bir hizalanmanın doğal süreçlerle açıklanamayabileceğini, hatta teknolojik bir müdahale olasılığının da göz ardı edilmemesi gerektiğini dile getiriyor. Ancak, perihelion yakınında jet yönüne ilişkin yüksek çözünürlüklü görüntülerin eksikliği, bu soruların yanıtlanmasını şimdilik güçleştiriyor.