AYM'den ceza hukukunda kritik iptal kararı

HABER MERKEZİ - Aralık 31, 2025 12:48 | Son Güncelleme Tarihi: Aralık 31, 2025 12:49

Anayasa Mahkemesi, 2 yıl veya daha az süreli hapis cezasını öngören suçlarda uygulanan hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) düzenlemesini iptal etmiştir. Mahkeme, bu kurumun cezanın caydırıcılık etkisini ortadan kaldırdığını ve mağdurlar yönünden doğan zararların telafi edilemediğini belirtmiştir.

Kapat

HABERİN DEVAMI

Anayasa Mahkemesi, ceza hukuku alanında önemli bir karar alarak hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) düzenlemesini Anayasa'ya aykırı bulmuştur. Bu karar, 2 yıl veya daha az süreli hapis cezasını öngören suçlarda sanığın 5 yıl denetime tabi tutularak süre sonunda suçu işlememiş gibi sayılması şeklinde uygulanan HAGB kurumunun yasal temelini ortadan kaldırmaktadır. Mahkemenin kararı, ceza sisteminde önemli değişiklikleri beraberinde getirirken, 9 ay sonra yürürlüğe girecektir.

Anayasa Mahkemesi'nin HAGB İptal Kararı

Resmi Gazete'de yayımlanan karara göre, CHP ve Muğla 4. Asliye Ceza Mahkemesi, 2024 tarihli ve 7499 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un bazı maddelerinin iptali istemiyle AYM'ye başvurdu.

Başvuruda, kanunun 15. maddesiyle, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 231. maddesindeki "hükmün açıklanmasının geri bırakılması" düzenlenmesinde yapılan değişikliklerin Anayasa'ya aykırı olduğu ileri sürüldü.

HAGB ile kişiler hakkında "fiili cezasızlık imkanı" getirildiği ifade edilen başvuruda, cezanın caydırıcılık etkisinin ortadan kaldırıldığı, dolayısıyla mağdurlar yönünden doğan zararların telafi edilemediği belirtildi.

HAGB'nin iptaline hükmeden AYM, kararın 9 ay sonra yürürlüğe girmesini kararlaştırdı.

Kararın Gerekçesi ve Anayasal Uyumsuzluk

Yüksek Mahkemenin gerekçeli kararında, 5271 sayılı Kanun'un HAGB kurumunun düzenlendiği 231. maddesinin 5 numaralı fıkrasının birinci cümlesinin, AYM'nin 1 Haziran 2023 tarihli kararıyla iptal edildiği anımsatıldı.

Dava konusu kuralla, HAGB kurumuna ilişkin düzenlemelerin yapıldığına işaret edilen kararda, şu tespitler yer aldı:

"HAGB kurumunun kamu görevlisinin görevi sebebiyle işlediği ve Anayasa'nın 17. maddesi bağlamında işkence, eziyet ve kötü muamele kabul edilen suçlar bakımından uygulanmayacağına dair yasal bir düzenleme bulunmamaktadır. Dolayısıyla bu hususta yasama organınca Anayasa Mahkemesinin anılan iptal kararındaki tespitleri gözetilerek bir düzenlenmenin yapılmadığı, kuralın iptal edilen hükümle kamu görevlisinin görevi sebebiyle işlediği ve Anayasa'nın 17. maddesi anlamında işkence, eziyet ve kötü muamele kabul edilen suçlar yönünden aynı sonuçları doğuracağı açıktır. Bu itibarla kural Anayasa'nın 17. maddesinin devlete yüklemiş olduğu faillere fiilleriyle orantılı cezalar verilmesi ve mağdurlar açısından uygun giderimin sağlanması şeklindeki usul yükümlülüğüyle bağdaşmamaktadır. Açıklanan nedenlerle kural, Anayasa'nın 17. maddesine aykırıdır. İptali gerekir."

Kaçak Sanıklar Hakkında Yargılama Düzenlemesinin İptali

AYM, 5271 sayılı Kanun'un "kaçağın tanımı" başlıklı 247. maddesindeki "Kaçak sanık hakkında kovuşturma yapılabilir. Ancak, daha önce sorgusu yapılmamış ise mahkumiyet ve ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilemez." hükmünü de Anayasa'ya aykırı bularak iptal etti. İptal hükmü 9 ay sonra yürürlüğe girecek.

Kararda, dava konusu kuralla, kaçak sanık hakkında kovuşturma yapılması ve bunun istisnalarının düzenlediği ancak "güvenlik tedbirleri"ne ilişkin bir istisnanın öngörülmediğinin anlaşıldığı bildirildi.

Yüksek Mahkemenin kararında, sanığın yargılamadan kaçma niyetinin bulunmadığı ve savunma hakkından feragatin şartlarının oluşmadığını öne sürerek yeniden yargılama ve değerlendirme yapılmasını talep edebilmesine imkan sağlayan herhangi bir güvenceye de kanunda yer verilmediği vurgulandı.

Etiketler:

Anayasa Mahkemesi HAGB iptal ceza hukuku kaçak sanık hükmün açıklanmasının geri bırakılması