Sağlık sektöründe PFAS alarmı! İlaçlar ve tıbbi cihazlar risk altında mı?

Avrupa Birliği'nde, çevre ve insan sağlığı açısından büyük riskler taşıyan PFAS, yani "sonsuz kimyasallar"ın kullanımına yönelik yeni bir yasal düzenleme gündemde. Özellikle ilaçlar ve tıbbi cihazlar başta olmak üzere sağlık sektöründe faaliyet gösteren dokuz büyük kuruluş, PFAS maddelerinin kısıtlanmasına ilişkin hazırlanan yasanın, sağlık alanında ayrı bir değerlendirmeye tabi tutulmamasının ciddi sonuçlar doğurabileceği konusunda uyarıda bulunuyor. Avrupa Kimyasallar Ajansı (ECHA) tarafından yürütülen süreçte, sağlık sektöründeki etkilerin yeterince dikkate alınmadığını savunan kuruluşlar, insan ve hayvan sağlığına yönelik risklerin göz ardı edilmemesi gerektiğini vurguluyor.

PFAS nedir ve neden endişe kaynağı?

PFAS, yani per- ve polifloroalkil maddeler, çevrede ve insan vücudunda birikme eğilimi gösteren, bozunması son derece zor olan kimyasal bileşiklerdir. Bu maddeler, yapışmaz mutfak gereçlerinden su geçirmez giysilere, kozmetik ürünlerden tıbbi cihazlara kadar çok geniş bir yelpazede kullanılmaktadır. Avrupa Kimyasallar Ajansı ve AB üye devletlerinin kamu sağlığı kuruluşları, PFAS'ın su, hava ve gıda yoluyla insan vücuduna geçerek uzun vadede ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceğini belirtiyor. Özellikle üreme ve bağışıklık sistemi üzerinde olumsuz etkileri olduğu, çocukların gelişimini ve hormonal dengeleri bozabileceği, bazı kanser türlerinin riskini artırabileceği bilimsel raporlarda yer alıyor. PFAS'ın çevrede kalıcılığı ise, bu kimyasalların onlarca yıl boyunca doğada çözünmeden kalmasına neden oluyor. Bu durum, hem insan sağlığı hem de ekosistem için büyük bir tehdit oluşturuyor.

Avrupa'da PFAS kısıtlaması: yeni yasa neleri değiştirecek?

Avrupa Birliği, PFAS kullanımını sınırlandırmak amacıyla Mart ayında yürürlüğe girmesi beklenen yeni bir yasa hazırlıyor. Bu yasa kapsamında, PFAS içeren ürünlerin üretim süreçlerinde radikal değişiklikler yapılması öngörülüyor. Kısıtlamalar tam anlamıyla uygulanırsa, 23 sektörde üretim süreçlerinin yüzde 83 ila 96 oranında etkilenmesi bekleniyor. Ayrıca, tam bir yasaklama durumunda altı ay ile bir buçuk yıl arasında değişen bir geçiş süresi planlanıyor. İsveç, Hollanda, Almanya, Norveç ve Danimarka'nın ilgili kamu kurumlarının hazırladığı rapora göre, önümüzdeki 30 yıl içinde Avrupa Ekonomik Alanı'nda yaklaşık 27 milyon ton PFAS kullanılacağı tahmin ediliyor. Eğer önlem alınmazsa, bu miktar 4,7 milyon ton ilave emisyona yol açacak. Bu veriler, PFAS'ın çevre ve insan sağlığı üzerindeki potansiyel etkilerini gözler önüne seriyor ve düzenlemenin önemini bir kez daha ortaya koyuyor.

Sağlık sektöründe PFAS: riskler ve tartışmalar

PFAS maddeleri, sağlık sektöründe de yaygın olarak kullanılmakta. Özellikle ilaç dağıtımında kullanılan tıbbi cihazlar, implantlar, florlu ağlar, kateterler, sterilizasyon gazları ve tıbbi cihaz ambalajları gibi ürünlerde PFAS'a sıkça rastlanıyor. Son dönemde, bu kapsamın daha da genişletilmesiyle, ilaçlarda kullanılan yardımcı maddeler, ambalajlar, inhaler cihazlar, önceden doldurulmuş şırıngalar ve otomatik infüzyon cihazları da düzenleme kapsamına alındı. Ancak, sağlık sektöründeki dokuz büyük kuruluş, PFAS kısıtlamalarının sağlık alanında ayrı bir bilimsel değerlendirme olmaksızın uygulanmasının, hasta güvenliğini ve tedaviye erişimi olumsuz etkileyebileceği görüşünde birleşiyor. Kuruluşlar, sağlık sektörünün kendine özgü düzenleyici çerçevesi ve hasta güvenliği gereklilikleri nedeniyle, PFAS düzenlemesinin bu alanda daha hassas bir şekilde ele alınması gerektiğini savunuyor.