Küresel ekonomi üç balon tehdidiyle karşı karşıya

Küresel ekonomi, yüzeyde istikrarlı bir görünüm sergilese de, Dünya Ekonomik Forumu'nun son değerlendirmelerine göre, perde arkasında ciddi riskler birikiyor. Forum Başkanı Børge Brende'nin yakın zamanda yaptığı açıklamada, kripto paralar, yapay zeka ve kamu borcunun oluşturduğu üç büyük balonun, küresel ekonomi üzerinde baskı yarattığına dikkat çekildi. Bu üç alanda yaşanan aşırılıklar, finansal istikrarı tehdit eden en önemli unsurlar olarak öne çıkıyor. Özellikle kamu borcunun tarihi seviyelere ulaşması, kripto para piyasalarındaki dalgalanmalar ve yapay zekanın hızla büyüyen etkisi, küresel ekonomi için yeni bir kırılganlık dönemi anlamına geliyor.

Kripto para ve kamu borcunda tehlikeli yükseliş

Küresel ekonomi için en büyük tehditlerden biri olarak gösterilen kamu borcu, son yıllarda rekor seviyelere ulaştı. Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) verilerine göre, küresel borç miktarı 313 trilyon dolara yükselmiş durumda ve bu borcun yaklaşık üçte ikisi kamuya ait. Özellikle Avrupa'da kamu borcunun Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'ya (GSYİH) oranı yüzde 90'ın üzerinde seyrediyor. ABD'de ise federal borç 35 trilyon doları aşarak, makroekonomik tolerans sınırları konusunda ciddi soru işaretleri yaratıyor. Uzmanlar, bu kadar yüksek borç seviyelerinin finansal sistemde güven krizine yol açabileceğinden endişe ediyor. Kripto para piyasası ise, son dönemde yaşanan hızlı büyüme ve dalgalanmalarla, finansal istikrar açısından yeni riskler barındırıyor. Kripto varlıkların regülasyon eksikliği ve aşırı değerlenmesi, piyasalarda ani şoklara neden olabilecek potansiyel bir balonun habercisi olarak görülüyor.

Yapay zeka yatırımları ve Avrupa'nın kırılganlığı

Yapay zeka, son yıllarda küresel ekonominin en hızlı büyüyen alanlarından biri haline geldi. 2024-2025 döneminde yapay zeka sektörüne yapılan yatırımların 240 milyar doları aşması bekleniyor. Büyük teknoloji şirketlerinin piyasa değerleri, 1990'lı yılların rekor seviyelerine yaklaşırken, patentler ve hesaplama gücünde yoğunlaşma da dikkat çekiyor. Ancak, bu alanda yaşanan hızlı büyüme ve piyasanın birkaç büyük şirketin kontrolüne girmesi, yapay zeka balonunun oluştuğu yönünde endişeleri artırıyor. Avrupa ise, teknolojik gelişmelerde ABD'nin gerisinde kalması ve Amerikan ekosistemine bağımlı olması nedeniyle, bu balonun patlaması halinde hem ekonomik hem de teknolojik açıdan daha büyük kayıplarla karşı karşıya kalabilir. Eğer yapay zeka alanındaki aşırı değerlenme sürdürülemezse, Avrupa'nın bu gelişmelerden zarar görme riski iki katına çıkacak.