Tsunami verilerinde devrim: Uydu teknolojisi yeni bulgular ortaya çıkardı

Uzay tabanlı gözlem teknolojisi, doğal afetlerin anlaşılması konusunda önemli bir dönüm noktasına ulaşmıştır. 2022 yılında NASA ve Fransız uzay ajansı Centre National d'Etudes Spatiales (CNES) ortaklığında fırlatılan Surface Water and Ocean Topography (SWOT) uydusu, dünyanın su kütlelerinin hareketini izlemek amacıyla tasarlanmıştır. Bu ileri teknoloji, yüzey yüksekliğindeki değişiklikleri ölçerek okyanusların dinamiklerini takip etmek üzere geliştirilmiştir. Ancak küçük akıntıları gözlemlemek için tasarlanan bu sistem, beklenmedik bir şekilde tarihsel bir olayı yakalamaya başarı göstermiştir.

Rusya kıyılarında meydana gelen deprem ve tsunami

29 Temmuz 2025 tarihinde, Rusya'nın güneydoğu kıyılarında yer alan Kuril-Kamçatka yitim bölgesinde 8.8 büyüklüğünde güçlü bir deprem kaydedilmiştir. Bu deprem, Pasifik Okyanusu'nun geniş alanlarını etkileyecek şekilde hızlı bir tsunami dalgasını tetiklemiştir. Deprem sonrasında oluşan tsunami, okyanus boyunca yayılmaya başlamış ve tam bu sırada SWOT uydusu, bu dev dalgayı gözlemleyebilecek konumda bulunmuştur. Bu tesadüfi zamanlamanın sonucu, bilim insanlarına daha önce hiç elde edilmemiş kadar detaylı veriler sağlamıştır. Araştırmacılar, SWOT'un sağladığı uydu verilerini, Deep-ocean Assessment and Reporting of Tsunamis (DART) projesinin bir parçası olarak bölgede konuşlandırılan üç oşinografik şamandıra ile karşılaştırarak, tsunami hareketinin karmaşık yapısını ortaya çıkarmıştır.

Tsunami yayılışında keşfedilen yeni dinamikler

Bilim dünyasında uzun yıllardır kabul gören bir varsayım, büyük tsunamilerin dispersif olmadığı, yani seyahat ederken çoğunlukla tek bir dalga olarak bir arada kaldığı yönündedir. Bu teori, tsunami modellerinin temelini oluşturmuş ve uyarı sistemleri bu anlayış üzerine inşa edilmiştir. Ancak SWOT uydusu tarafından sağlanan yüksek çözünürlüklü veriler, bu uzun süredir geçerli olan modeli sorgulamaya zorlayıcı bulgular ortaya koymuştur. Uydu gözlemleri, tsunaminin seyahat sırasında parçalandığını, nispeten büyük bir ön dalga ile bunu takip eden daha küçük dalgaların oluştuğunu açıkça göstermiştir. Bu keşif, tsunami dinamiklerinin önceki tahminlerden çok daha karmaşık olduğunu ortaya koymaktadır.