Starlink ve diğer uydularla dolan yörüngede çarpışma alarmı

Düşük Dünya yörüngesinde faaliyet gösteren uydu sayısı her geçen yıl hızlı bir şekilde artarken, bilim insanları bu kalabalığın ciddi riskler doğurduğuna dikkat çekiyor. Son olarak gündeme gelen CRASH Saati göstergesi, yörüngedeki çarpışma riskinin ne kadar kritik bir noktaya geldiğini ortaya koyuyor. Özellikle Starlink gibi mega takımyıldız projeleriyle birlikte, uzayda yaşanabilecek olası çarpışmalar ve bunun sonucunda ortaya çıkabilecek uzay enkazı tehlikesi, uzmanlar tarafından yakından izleniyor. CRASH Saati, uydu çarpışmalarının ne kadar kısa sürede gerçekleşebileceğine dair somut bir ölçüt sunarak, düşük Dünya yörüngesindeki mevcut duruma dair önemli bir uyarı niteliği taşıyor.

CRASH saati nedir ve neden önemli?

CRASH Saati, tam adıyla Çarpışma Gerçekleşmesi ve Önemli Zarar Saati, düşük Dünya yörüngesindeki uydu çarpışmalarının ne kadar sürede yaşanabileceğini öngören yeni bir ana çevresel gösterge olarak tanımlanıyor. Bu gösterge, çarpışma önleme sistemlerinin devre dışı kalması veya durum farkındalığının yitirilmesi halinde, felaket boyutunda bir çarpışmanın ne kadar sürede gerçekleşebileceğini hesaplıyor. Son verilere göre, CRASH Saati şu anda yalnızca 2,8 gün olarak ölçüldü. Bu süre, 2018 yılında mega takımyıldız fırlatmaları başlamadan önce 121 gündü. Aradaki bu dramatik düşüş, yörüngedeki uydu yoğunluğunun ve çarpışma riskinin ne kadar hızlı arttığını açıkça gösteriyor. CRASH Saati'nin bu kadar kısa bir süreye inmesi, özellikle Starlink gibi büyük uydu ağlarının devreye girmesiyle doğrudan bağlantılı. Bilim insanları, bu göstergenin yörüngedeki mevcut riskleri daha iyi anlamak ve önlem almak için önemli bir araç olduğunu belirtiyor.

Uydu çarpışma riski ve artan yörünge trafiği

Düşük Dünya yörüngesindeki uydu trafiği, her geçen yıl artan bir hızla büyüyor. Özellikle SpaceX'in Starlink projesiyle birlikte, binlerce yeni uydu yörüngeye gönderildi. Bu durum, çarpışma önleme manevralarının da giderek daha sık yapılmasını zorunlu kılıyor. Temmuz ayında SpaceX tarafından yayımlanan bir raporda, Starlink uydularının bir yıl boyunca gerçekleştirdiği manevra sayıları dikkat çekti. Birinci nesil Starlink uyduları yılda ortalama 37 manevra yaparken, ikinci nesil uydularda bu sayı 44'e yükseldi. CRASH Saati makalesinin yazarları, bu verileri tüm takımyıldız üzerinden değerlendirdiğinde, her 1,8 dakikada bir çarpışma önleme manevrası yapıldığını ortaya koydu. Bu da yörüngedeki yoğunluğun ne kadar kritik bir seviyeye ulaştığını gösteriyor. SpaceX, çarpışma olasılığı 10 milyonda 3'ü aştığında kaçınma manevrası uyguladıklarını belirtirken, bu oran endüstri standardının çok üzerinde bir hassasiyete işaret ediyor. Ancak uzmanlar, bu kadar sık yapılan manevraların sürdürülebilirliği ve sistemlerin her zaman kusursuz çalışıp çalışmayacağı konusunda endişeli.

Kessler sendromu ve gelecekteki riskler

CRASH Saati göstergesinin ortaya koyduğu riskler, Kessler Sendromu olarak bilinen teorik senaryoyu da yeniden gündeme taşıdı. Kessler Sendromu, yörüngede gerçekleşen çarpışmaların zincirleme bir şekilde daha fazla enkaz oluşturmasına ve bazı yörünge bölgelerinin tamamen kullanılamaz hale gelmesine yol açabileceğini öngörüyor. CRASH Saati'nin kısa sürelere inmesi, büyük bir güneş fırtınası ya da çarpışma önleme sistemlerinde yaşanacak bir arıza halinde, yörüngedeki durumun çok hızlı bir şekilde kötüleşebileceğini gösteriyor. Bilim insanları, mevcut çarpışma önleme sistemlerinin her zaman mükemmel çalışmayabileceğine dikkat çekiyor ve bu nedenle riskin göz ardı edilmemesi gerektiğini vurguluyor. Özellikle Starlink gibi büyük uydu ağlarının yörüngede rastgele konumlanması ve her iki dakikada bir manevra gereksinimi, sistemin ne kadar kırılgan olduğunu ortaya koyuyor.