NASA'nın temiz odalarında gizlenen bakteri! Mars'a yolculuk mu yaptı?

NASA'nın uzay aracı üretiminde kullandığı, dünyanın en steril ortamlarından biri olarak bilinen temiz odalarda, yıllar önce keşfedilen Tersicoccus phoenicis adlı bakteri, bilim dünyasında büyük bir merak uyandırdı. Bilim insanları, bu mikrobun nasıl olup da aşırı dezenfekte edilen ortamlarda hayatta kalabildiğini ve hatta sterilizasyon kontrollerini atlatabildiğini uzun süre anlamaya çalıştı. Son olarak yayımlanan bir araştırma, bakterinin ölü taklidi yaparak hayatta kalmayı başardığını ortaya koydu. Bu durum, Mars'a gönderilen uzay araçlarıyla Dünya'dan mikropların taşınmış olabileceği ihtimalini de gündeme getirdi.

Tersicoccus phoenicis: Temiz odaların görünmez sakini

2007 yılında, NASA'nın iki farklı temiz odasında tespit edilen Tersicoccus phoenicis, bilim insanlarını şaşkına çevirdi. Çünkü bu odalar, uzay araçlarının montajı sırasında herhangi bir biyolojik kirlenmeyi önlemek amacıyla en üst düzeyde sterilize ediliyordu. Kimyasal gazlarla yapılan temizlikler, ultraviyole ışınları ve radyasyon uygulamaları, mikropların yaşamasını neredeyse imkânsız hale getiriyordu. Ancak Tersicoccus phoenicis, bu zorlu koşullara rağmen varlığını sürdürebildi. Üstelik, sterilizasyon sonrası yapılan kontrollerde de tespit edilemedi. Araştırmacılar, bakterinin hayatta kalmak için metabolizmasını yavaşlattığını ve adeta ölüymüş gibi davrandığını tespit etti. Bu özellik, mikrobun temizlik süreçlerinden sağ çıkmasını sağladı ve bilim insanlarının dikkatini çekti.

Tersicoccus phoenicis'in keşfi, mikrobiyoloji alanında önemli bir dönüm noktası olarak değerlendiriliyor. Çünkü bu bakteri, steril ortamların mutlak güvenli olmadığını ve bazı mikropların olağanüstü adaptasyon yetenekleri sayesinde hayatta kalabileceğini gösterdi. NASA, bakterinin insan sağlığı için risk oluşturmadığını açıklasa da, benzer türlerin incelenmeye devam edeceğini duyurdu. Tersicoccus phoenicis'in bu kadar dirençli olması, uzay görevlerinde biyolojik kontaminasyonun önlenmesinin ne kadar zor olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi.

Ölü taklidiyle hayatta kalma stratejisi

Bilim insanları, Tersicoccus phoenicis'in hayatta kalma mekanizmasını anlamak için kapsamlı deneyler yürüttü. Araştırma ekibi, bakteriyi besinsiz bırakarak ve tamamen susuz bir ortamda tutarak, onun tepkilerini gözlemledi. Sonuçlar oldukça şaşırtıcıydı: Bakteriler, bu aşırı stres altında 48 saat içinde metabolik faaliyetlerini neredeyse tamamen durdurdu ve yaşam belirtileri göstermemeye başladı. Bu durum, bakterinin ölü zannedilmesine yol açtı. Ancak, belirli bir proteinle karşılaştıklarında yeniden biyolojik aktivite göstermeye başladılar. Yani Tersicoccus phoenicis, uygun koşullar oluştuğunda tekrar canlanabiliyordu.

Bu benzersiz hayatta kalma stratejisi, bakterinin uzay araçlarının yüzeylerinde veya uzun süreli uzay yolculuklarında varlığını sürdürebilmesini mümkün kılıyor. Florida Üniversitesi'nden mikrobiyolog Nils Averesch, bu yeteneğin, bakterinin uzayda hayatta kalma ihtimalini daha önce düşünülenden çok daha gerçekçi hale getirdiğini belirtti. Tersicoccus phoenicis'in bu özelliği, sterilizasyon yöntemlerinin yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini de ortaya koydu. Çünkü klasik temizlik prosedürleri, bu tür mikropların tamamen ortadan kaldırılmasını garanti etmiyor.