Mutluluğu sağlayan molekül asteroid Bennu'da bulundu

Duygu Göktürk - Aralık 02, 2025 18:30 | Son Güncelleme Tarihi: Aralık 02, 2025 18:30

NASA'nın OSIRIS-REx misyonu tarafından asteroid Bennu'dan getirilen örneklerde, insan beyninin mutluluk hissini düzenlemesinde kullanılan kritik bir amino asit olan triptofan tespit edilmiş olabilir. Bu keşif, yaşamın temel bileşenlerinin uzaydan Dünya'ya taşındığı teorisini güçlendirmektedir.

Kapat

HABERİN DEVAMI

NASA'nın OSIRIS-REx uzay misyonu tarafından asteroid Bennu'dan toplanan materyalde, insan vücudunun kendi başına üretemediği dokuz temel amino asitten biri olan triptofan bulunmuş olabilir. Bu keşif, eğer doğrulanırsa, dünya dışı bir örnekte triptofanın ilk kez tespit edilmesi anlamına gelecektir. Arizona Üniversitesi ve NASA'nın araştırmacıları tarafından yapılan bu çalışma, uzaydan gelen kayaların erken Dünya'ya yaşam için gerekli birçok bileşeni getirdiği teorisini önemli ölçüde güçlendirmektedir.

Triptofanın yaşamdaki kritik rolü

Triptofan, insan beyninin serotonin adı verilen nörotransmiter üretmek için kullandığı hayati bir besin maddesidir. Serotonin, ruh halini, iyilik hali duygularını ve mutluluk algısını düzenlemeye yardımcı olan önemli bir kimyasal maddedir. Düşük serotonin seviyeleri, depresyon ve kaygı bozukluklarına eğilim göstermekle ilişkilidir. Beyin, triptofanı melatonin üretmek için de kullanır ve vücut bu amino asidi B3 vitamini sentezlemek için de kullanabilir. İnsan organizması triptofanı kendi başına üretemediği için, bu bileşeni tavuk, balık, süt ürünleri, kuruyemişler ve yumurta gibi gıda kaynaklarından elde etmek zorundadır.

Bennu asteroidinden gelen keşifler

NASA'nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi'nden jeokimyager Angel Mojarro liderliğindeki araştırma ekibi, Bennu'dan getirilen tozlaştırılmış asteroid parçalarını incelemiştir. Ekip, vücutta protein oluşturan yirmi amino asidin tamamını ve genetik talimatları kodlayan beş yaygın nükleobazı (adenin, guanin, sitozin, timin ve urasil) test etmiştir. Yapılan analizler, önceki bir çalışmada tespit edilen on dört amino asidin varlığını doğrulamış ve ayrıca nükleobazları da ortaya çıkarmıştır. Araştırmacılar, birkaç biyolojik olmayan amino asit ve nükleobaz da bulmuşlardır; bu bulgular, örneklerdeki moleküllerin gerçekten dünya dışı kökenini kanıtlamaktadır.

Şaşırtıcı bir şekilde, ekip triptofan için de bir sinyal tespit etmiştir. Bu sinyal zayıf olmakla birlikte, Bennu'dan alınan birden fazla örnek bölümünde gözlemlenmiştir. Bu bulgu, Güneş Sistemi kadar eski olan bu uzay kayasında, yaşamın temel yapı taşlarından birinin varlığını göstermektedir.

Uzaydan gelen yaşam bileşenleri teorisi

Yaşamın kimyasının en azından kısmen kometler ve asteroidler tarafından yeni doğmuş bir Dünya'ya iletildiği fikri, bilim insanları tarafından uzun süredir tartışılan ve desteklenen bir teorilerden biridir. Derin uzay gözlemlerinden tutun asteroid örneklerinin geri alınması ve laboratuvar ortamında analiz edilmesine kadar birçok kaynaktan gelen kanıt akışı, bu kozmik açıklamayı yalnızca güçlendirmiştir. Ryugu ve Bennu asteroidlerinden alınan örnekler, proteinlerin yapı taşları olan amino asitlerin kapsamlı envanterlerini ve RNA ile DNA'yı oluşturan temel birimler olan nükleobazları içeren gerçekten ilginç bileşenler ortaya çıkarmıştır.

Ryugu asteroidinde yalnızca bir nükleobaz bulunmuş olsa da, Bennu örneklerinde beş yaygın nükleobazın tamamı tespit edilmiştir. Bu fark, Bennu'nun daha zengin bir prebiyotik kimya yelpazesine sahip olduğunu göstermektedir. Mojarro ve meslektaşları, Bennu'dan gelen materyalin yeni bir analizini gerçekleştirerek, dünya dışı prebiyotik kimya ve onun kökenlerine ilişkin daha derin bir anlayış kazanmayı hedeflemişlerdir.

Amino asitlerin oluşum mekanizmaları

Araştırma ekibi, özellikle amino asitlerin milyarlarca yıl önce oluşmuş olabileceği kimyasal reaksiyon yollarını netleştirmeyi amaçlamıştır. Bennu asteroidinin homojen bir yapıya sahip olmadığını, aksine zengin ve yoğun paketlenmiş bir meyve keki gibi breşleşmiş bir yapıya sahip olduğunu belirlemişlerdir. Araştırmacılar, molekülleri üretmek için birçoğu suyu içeren farklı süreçlerin gerçekleştiğini ortaya çıkarmışlardır. Bu bulgu, Bennu'nun tozunda gözlemlenen prebiyotik kimya yelpazesinin hiçbir tek sürecin üretemeyeceği kadar çeşitli olduğunu göstermektedir.

Triptofan gibi amino asitlerin nispeten kırılgan yapısı, atmosferik giriş alevleri içinde Dünya'ya düşen bir meteorit içinde hayatta kalmasını olası kılmamaktadır. Bu durum, bugüne kadar herhangi bir meteorit örneğinde triptofanın bulunmamış olmasını açıklamaktadır. Ancak, uzaydan alınan ve koruyucu bir kapsül içinde dikkatlice Dünya'ya taşınan bir asteroid örneği, aynı zorluklara maruz kalmamaktadır. Bu nedenle, tespit edilen triptofan, asteroidler üzerinde dünya dışı bir bağlamda tespit edilmemiş prebiyotik bileşenlerin dolaşıyor olabileceğini öne sürmektedir; çünkü bu kırılgan moleküller genellikle yardım olmadan Dünya'ya bir yolculukta hayatta kalamayacak kadar hassastırlar.

Yaşamın kökenlerine yönelik yeni perspektifler

Bu keşif, triptofan gibi kırılgan amino asitlerin biyolojik olmayan bir bağlamda da oluşabileceğini göstermektedir. Bu nedenle, bu moleküllerin varlığı tek başına yaşamın kesin bir işareti olarak yorumlanamaz. Araştırmacılar, örneklerdeki farklı mineral bileşimlerini dikkatlice inceleyerek, yaşam için gerekli bileşenlerin bir bebek yıldızın etrafında dönen tozlu enkaz dışında nasıl bir araya gelebileceği konusunda biraz daha içgörü elde etmişlerdir.

Bilim insanları, gelecekteki astrobiyoloji araştırmaları için bazı umut verici araştırma hatlarına işaret etmektedirler. Bennu'da ve muhtemelen diğer astromalzemelerde triptofanın kökenini kesin olarak belirlemek için, enantiyomerik ve izotopik bileşimlerini ölçebilen diğer teknikleri kullanarak ek hedefli analizlere ihtiyaç vardır. Bu çalışmalar, uzaydan gelen kayaların erken Dünya'ya yaşam için gerekli bileşenleri taşıdığı teorisini daha da güçlendirebilir ve hatta insanlığın bu katkıyı hafife almış olabileceğini gösterebilir.

Etiketler:

asteroid Bennu triptofan NASA OSIRIS-REx prebiyotik kimya uzay araştırması