Klinik ölümden dönüş: 8 saat 42 dakika sonra hayata geri dönen adam...

Kalp atışı durduğunda beyin hücreleri dakikalar içinde ölmeye başlar. Ancak tıbbi müdahaleler ve bazı özel koşullar altında, insanlar saatler sonra bile klinik ölümden geri dönebilmektedir. Bu olağanüstü durumlar, ölüm ve yaşam arasındaki sınırların çok daha esnek olduğunu ortaya koymaktadır.

Klinik ölüm nedir ve nasıl tanımlanır?

Tıp dünyasında klinik ölüm terimi, kalbin artık atmadığı durumu ifade etmektedir. New York'taki Northwell Health'te acil tıp doktoru Dr. Daniel Mark Rolston'a göre, doktorlar 'klinik olarak ölü' dediklerinde kardiyak ölümden bahsediyorlar ve bu kalbin artık atmadığı anlamına gelmektedir. Birinin kalbi atmayı bıraktığında, vücudundaki tüm hücreler, özellikle de beyin, artık taze ve oksijenli kan almamaktadır. Oksijensiz yaklaşık beş dakika sonra, bu hücreler ölmeye başlar ve bu geri döndürülemez bir sürece girmektedir.

Klinik ölümün bir başka türü ise beyin ölümüdür. Beyin ölümü, beyin o kadar hasar gördüğünde meydana gelir ki artık nefes alma ve kalp atışı gibi temel yaşam fonksiyonlarını kontrol edemez hale gelir. Bu iki ölüm türü arasındaki fark, canlandırma çabalarının başarı şansını önemli ölçüde etkilemektedir. Kardiyak ölüm durumunda, doğru müdahalelerle geri dönüş mümkün olabilirken, beyin ölümü genellikle kalıcı ve geri döndürülemez bir durumdur.

Canlandırma teknikleri ve başarı oranları

Kardiyopulmoner resüsitasyon (CPR), vücut boyunca taze kan akışını sürdürmek ve kardiyak ölümden sonra beyin hücrelerini canlı tutmak için tasarlanmış bir tekniktir. Göğsü manuel olarak sıkıştırarak ve kurtarma nefesleri vererek, ilk müdahale ekipleri kalp kendi başına atmıyorken bile kısa bir süre için hücrelerin oksijenli kalmasına yardımcı olabilmektedir. Çoğu zaman, CPR kalbin kendisini yeniden başlatamasa da, diğer teknikler için zaman kazandırabilir ve bu zaman farkı hayat kurtarabilir.

Kalbin kendi başına tekrar atmasını sağlamak için, ilk müdahale ekipleri defibrilasyon adı verilen bir teknik kullanmaktadırlar. Bu yöntemde, kalbe harici bir elektrik akımı uygulanarak kalp kaslarının kasılmak için kullandığı doğal elektrik sinyalleri taklit edilir. Bazı durumlarda, bu elektrik sinyalleri kalbi sıfırlayabilir ve tekrar atmasına yardımcı olabilir. İdeal koşullar altında, bu yaşam destek teknikleri nispeten başarılı olabilmektedir.

Amerikan Kızıl Haç'a göre, bir hastanede CPR sonrası hayatta kalma oranları yaklaşık yüzde 20'dir. Ancak bu oranlar insanlar hastane dışında kardiyak arrest geçirdiğinde önemli ölçüde düşmektedir ve yaklaşık yüzde 10'a iner. Bunun nedeni, sağlık ortamları dışında daha az insanın CPR konusunda eğitimli olması ve yanıt sürelerinin genellikle daha yavaş olmasıdır. Dr. Rolston, 'Ne kadar erken alırsanız, sonuçlar o kadar iyi olur' diye açıklamıştır. Ancak en iyi senaryolarda bile, yarım saatten fazla sonra başarılı canlandırma oldukça nadirdir ve CPR sürekli olarak uygulanıyor olsa bile bu durum değişmemektedir.

Hipotermi: Klinik ölümden dönüşün anahtarı

Klinik ölümden geri dönüşün kuralında dikkate değer bir istisna vardır: kardiyak arrestin hipotermi ile birleştiği durumlar. Hipotermi, çekirdek vücut sıcaklığı 95 derece Fahrenheit'in (35 derece Celsius) altına düştüğünde meydana gelir ve kendi başına çok tehlikeli olabilir. Hipotermi, kalp ve akciğerlerin yetmezliğine neden olabilir ve sonunda ölüme yol açabilir. Ancak kalp zaten kendi başına durmuşsa, hipoterminin aslında bazı avantajları bulunmaktadır.