Dünya'da neden 9 bin metreden yüksek dağlar yok?

Dünya üzerinde deniz seviyesinden ölçüldüğünde en yüksek nokta, 8.849 metreyle Everest Dağı olarak biliniyor. Ancak, gezegenimizde neden 9.000 metreden daha yüksek dağların bulunmadığı, uzun süredir bilim insanlarının merak ettiği bir konu. Himalaya Dağları'nın zirvesinde yer alan Everest, her yıl milimetrik olarak büyüse de, Güneş Sistemi'ndeki Mars gibi gezegenlerdeki devasa dağlarla kıyaslandığında oldukça mütevazı kalıyor. Örneğin, Mars'taki Olympus Mons'un yüksekliği 22 kilometreyi aşıyor. Peki, Dünya'da neden bu kadar yüksek dağlar oluşamıyor?

Dağların yüksekliği doğal sınırlara takılıyor

Jeoloji uzmanları, Dünya'daki dağların yüksekliğinin belirli bir sınırda kalmasının temel nedeninin, gezegenimizin fiziksel ve jeolojik özellikleri olduğunu vurguluyor. Bergen Üniversitesi'nden Prof. Dr. Haakon Fossen, mevcut dağların daha yüksek olmasının mümkün olmadığını belirtiyor. 1980'lerde yapılan teorik bir çalışma, Dünya üzerinde bir dağın ulaşabileceği maksimum yüksekliği 45.000 metre olarak hesaplamıştı. Ancak bu rakam, gerçek hayatta karşılaşılan doğal engeller nedeniyle hiçbir zaman gerçekleşemiyor. Yüksek dağlar, ağırlıkları nedeniyle altındaki kaya tabakalarına büyük bir basınç uyguluyor. Bu basınç, belirli bir noktadan sonra kayaçların plastik gibi davranmasına ve yavaşça şekil değiştirerek akmasına yol açıyor. Sonuç olarak, dağlar belirli bir yüksekliğin ötesine geçemiyor.

Tektonik hareketler ve dağ oluşumunun sınırları

Dağların oluşumu, genellikle tektonik levhaların çarpışmasıyla başlıyor. Himalaya Dağları, yaklaşık 50 milyon yıl önce iki büyük tektonik plakanın karşı karşıya gelmesiyle ortaya çıktı. Prof. Fossen'e göre, bu tür çarpışmaların ilk 15 ila 20 milyon yıllık döneminde dağların hızla yükselmesi mümkün olabiliyor. Ancak zamanla, yükselen dağın kütlesi ve ağırlığı arttıkça, yerçekimi ve kayaçların davranışı arasında bir denge oluşuyor. Bu denge, dağların daha fazla yükselmesini engelliyor. Himalaya'daki zirvelerin çoğu ortalama 5.000 metre civarında kalırken, Everest ve K2 gibi birkaç istisna daha yüksek rakımlara ulaşabiliyor. Fakat hiçbir dağ, 9.000 metrelik eşiği aşamıyor.