Bilim insanları kedilerin gizli geçmişini ortaya çıkardı

Ada Kahriman - Aralık 03, 2025 18:01 | Son Güncelleme Tarihi: Aralık 03, 2025 18:02

Arkeolojik araştırmalar ve DNA analizi, kedilerin insanlarla yakın bağlarının daha önce düşünülenden çok daha geç bir dönemde, yaklaşık 3.500 ila 4.000 yıl önce başladığını ve Levant'ta değil kuzey Afrika'da gerçekleştiğini gösteriyor.

Kapat

HABERİN DEVAMI

Kedilerin insanlarla olan ilişkisinin tarihi, bilim insanlarının uzun yıllar boyunca merak ettiği bir konudur. Yeni bilimsel kanıtlar, bu ilişkinin başlangıç noktası ve zamanlaması hakkında önceki varsayımları tamamen değiştirmiştir. Oxford Üniversitesi'nden Prof Greger Larson, kedilerin evcilleştirilme sürecinin çok daha yakın bir geçmişe sahip olduğunu belirtmiştir. Araştırmacılara göre, bu dönüşüm on bin yıl öncesinde değil, yaklaşık üç buçuk ila dört bin yıl önce meydana gelmiştir. Bugün her yerde görülen ve popüler kültürde önemli bir yer alan kedilerin bu konumdaki yükselişi, aslında çok daha kısa bir zaman diliminde gerçekleşmiştir.

Arkeolojik bulgular kedilerin geçmişini aydınlatıyor

Kedilerin evcilleştirilme tarihini anlamak için araştırmacılar, Avrupa, Kuzey Afrika ve Anadolu'daki çeşitli arkeolojik kazı alanlarından elde edilen kedi kemiklerini incelemişlerdir. Bu kemiklerin üzerinde yapılan DNA analizi, modern kedilerin genetik yapısıyla karşılaştırılmıştır. Kemiklerin tarihlendirilmesi ve genetik verilerinin birleştirilmesi, kedilerin evcilleştirilme sürecinin tam olarak nerede ve ne zaman başladığını ortaya koymaya yardımcı olmuştur. Tüm modern kedilerin Afrika yaban kedisinden türediği bilinmektedir, ancak bu türün vahşiliğini kaybetme süreci ve insanlarla yakınlaşma mekanizması uzun süre gizemli kalmıştır. Bilim insanları, bu gizemi çözmek için sistematik bir araştırma yürütmüştür.

Elde edilen veriler, kedilerin evcilleştirilmesinin tarımın ilk ortaya çıktığı Levant bölgesinde değil, birkaç bin yıl sonra kuzey Afrika'da gerçekleştiğini göstermektedir. Prof Larson, bu bulguların önemini vurgulayarak, kedilerin evcilleştirilme sürecinin Mısır'da yoğunlaştığını ifade etmiştir. Mısır medeniyeti, kedilere karşı gösterdiği saygı ve onları sanat eserlerinde ölümsüzleştirmesi, mumya olarak koruması nedeniyle bu bölgenin kedilerin evcilleştirilmesinde merkezi bir rol oynadığı düşünülmektedir.

Kedilerin dünya çapında yayılması ve Çin'deki alternatif geçmiş

İnsanlarla ilişkilendirildikten sonra, kediler dünya çapında yayılmaya başlamıştır. Gemi kedileri ve haşere kontrolörleri olarak değer gördükleri için, insanlar tarafından farklı bölgelere taşınmışlardır. Avrupa'ya ulaşmaları ise daha yakın bir tarih olan iki bin yıl öncesine dayanmaktadır. Bu, kedilerin Avrupa'da yaşanmış olduğu hakkındaki genel kanının çok daha geç bir dönem olduğunu göstermektedir. Romalılar, kedileri Avrupa'ya ve Birleşik Krallık'a taşımışlardır. Daha sonra, kediler İpek Yolu boyunca doğuya doğru hareket ederek Çin'e ulaşmıştır. Günümüzde, Antarktika hariç dünyanın hemen her yerinde kediler bulunmaktadır.

Ancak yeni araştırmalar, kedilerin tarihinin daha karmaşık olduğunu ortaya koymaktadır. Bilim insanları, evcil kediler sahneye çıkmadan çok önce Çin'de bir yaban kedisinin insan yerleşimlerinde yaşadığını keşfetmiştir. Bu hayvanlar, leopar benzeri noktaları olan küçük yaban kedileri olan leopar kedileridir. Pekin Üniversitesi'nden Prof Shu-Jin Luo'nun araştırmalarına göre, bu kediler Çin'deki insan yerleşimlerinde yaklaşık üç bin beş yüz yıl boyunca yaşamıştır. İnsan-leopar kedisi ilişkisi, esasen iki türün birbirinin yanında zararsızca bir arada bulunduğu 'kommensal' bir durumdu. Leopar kedileri, insanların yakınında yaşamaktan fayda sağlarken, insanlar da büyük ölçüde etkilenmemiş veya hatta bu hayvanları doğal kemirgen kontrolörleri olarak memnuniyetle karşılamıştır.

Kedilerin evcilleştirilme sürecinin karmaşık yapısı

Kedilerin insanlarla ilişkisinin başlangıcı, tek bir olay değil, farklı coğrafyalarda farklı zamanlarda meydana gelen bir dizi gelişmedir. Kuzey Afrika'da başlayan ve Mısır'da yoğunlaşan evcilleştirilme süreci, Çin'de yaşanan leopar kedileriyle olan kommensal ilişkisinden farklı bir karaktere sahiptir. Her iki durumda da, kedilerin insanlarla yakınlaşması, insanların ihtiyaçlarından kaynaklanmıştır. Tarım yapan toplumlar, haşereleri kontrol etmek için kedilerin varlığından yararlanmıştır. Zamanla, bu ilişki daha da derinleşmiş ve kediler, insanların yaşamının ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Mısır'da bu ilişki, dini ve kültürel anlamda da önem kazanmış, kediler kutsal hayvanlar olarak görülmüştür. Bu farklı gelişmeler, kedilerin evcilleştirilme tarihinin tek bir merkez etrafında değil, çok merkezli bir yapıya sahip olduğunu göstermektedir.

Sonuç olarak, kedilerin insanlarla olan ilişkisinin tarihi, daha önce düşünülenden çok daha yakın bir geçmişe sahiptir ve bu ilişki farklı coğrafyalarda farklı şekillerde gelişmiştir. Arkeolojik bulgular ve DNA analizi, kedilerin evcilleştirilme sürecinin karmaşık ve çok katmanlı bir yapıya sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Mısır'da başlayan ve dünya çapında yayılan kedilerin hikayesi, insanların hayvanlarla olan ilişkisinin nasıl evrimleştiğini anlamak için önemli ipuçları sunmaktadır.

Etiketler:

kediler arkeoloji evcilleştirme DNA analizi tarih