40 bin yıl önceki mamutun son anları RNA analizi ile ortaya çıktı

Paleogenetik araştırmacıları, 40 bin yıl önce Sibirya bölgesinde yaşayan ve Yuka olarak adlandırılan genç bir mamutun kalıntılarından elde ettikleri eski RNA molekülleri sayesinde, soyu tükenmiş bu buz devri yaratığının ölüm anındaki biyolojik durumunu aydınlatmayı başardılar. Permafrostta binlerce yıl boyunca mükemmel şekilde korunmuş mumyalanmış bacak dokusundan çıkarılan bu RNA örneği, bilim insanları tarafından şimdiye kadar dizilenen en eski RNA materyalidir ve mamutun hayatının son anlarına ilişkin önemli bilgiler içermektedir.

RNA ve DNA arasındaki kritik fark

Stockholm Üniversitesi Paleogenetik Merkezi ve İsveç Doğa Tarihi Müzesi'nde evrimsel genomik profesörü olan Love Dalén, RNA'nın canlı organizmalar için taşıdığı önemini açıklamıştır. Bir organizmanın tüm hücreleri aynı DNA'ya sahip olsa da, beyin hücresi, karaciğer hücresi veya kas hücresi gibi farklı hücre türlerini birbirinden ayıran temel faktör, bu hücrelerde hangi genlerin aktif veya pasif olduğu ile ilgilidir. DNA yaşam için sabit bir kod görevi görürken, RNA bu genetik talimatları okur ve hücrenin protein oluşturmasına yardımcı olan bir haberci işlevi yerine getirir. Dalén, Cell dergisinde Cuma günü yayınlanan araştırmanın kıdemli yazarı olarak, bu bulguların mamutun ölüm anında hangi genlerin işlevsel olduğunu ortaya çıkarmak için kullanılabileceğini belirtmiştir.

Eski DNA, bir milyondan fazla yıl boyunca dayanabilme kapasitesi nedeniyle bilim insanlarının geçmiş hakkındaki anlayışında devrim yaratmıştır. Ancak RNA, yakın zamana kadar geçici bir molekül olarak kabul edilmiş ve araştırmacıların yeni tekniklerinin bu kadar istisnai biçimde korunmamış örnekler üzerinde etkili olup olmayacağı belirsiz kalmıştır. Yuka mamutundan elde edilen RNA örneği, bu konuda önemli bir kırılma noktası teşkil etmektedir.

Yuka mamutunun ölüm anındaki biyolojik işaretleri

Araştırma ekibi, Sibirya'nın kuzeydoğusundaki Oyogos Yar bölgesinde 2010 yılında bulunan Yuka'nın vücudundan elde edilen dokularını incelemiştir. Kas ve deri dahil olmak üzere on donmuş mamut dokusu örneği üzerinde yapılan analizde, sadece üçü RNA parçaları vermiş ve bunlardan da yalnızca biri, hayvanın genlerinin ölüm anında nasıl işliyor olabileceğini ortaya çıkaracak kadar detaylı dizileme verileri üretmiştir. Yuka'nın dokularından elde edilen veriler içinde, araştırmacılar proteinleri kodlayan haberci RNA moleküllerini ve ayrıca genlerin aktivitesini düzenleyen mikroRNA'yı tespit edebilmişlerdir.

Danimarka'daki Kopenhag Üniversitesi Globe Enstitüsü'nde doktora sonrası araştırmacı ve çalışmanın baş yazarı Emilio Mármol Sánchez, bu bulguların mamutun ölüme yakın olduğu dönemde hücrelerinde devam eden biyolojinin bir kısmını ortaya çıkardığını ifade etmiştir. Özellikle, bu hayvanın kas metabolizmasında ölüme yaklaşmanın belirtileri gözlenmiştir. Veriler, mamut dokusunda yavaş kasılan kas liflerinin baskınlığını göstermiş ve bu imzanın dokunun son nabızları olabileceği sonucuna varılmıştır.