Ayda zaman neden farklı işliyor? Bilim insanları şaşırtıcı gerçeği açıkladı

Ayda zamanın dünyadan farklı işlediği gerçeği, son dönemde hız kazanan uzay çalışmalarıyla birlikte yeniden gündeme geldi. Bilim insanları, ayda geçen saniyelerin dünyadakinden daha hızlı aktığını ve bunun gelecekte ayda kurulacak kalıcı yerleşimler için ciddi bir sorun teşkil edebileceğini belirtiyor. NASA ve uluslararası ortakları, bu farklılığı dikkate alacak yeni bir zaman ölçeği oluşturmak için çalışmalarını sürdürüyor. Ayda zaman ölçümünün yeniden tanımlanması, hem astronotların güvenliği hem de bilimsel araştırmaların doğruluğu açısından büyük önem taşıyor.

Ayda zaman neden farklı akıyor?

Evrenin en ilginç gizemlerinden biri olan zaman kavramı, yerçekimi ve görelilik teorileriyle birlikte daha da karmaşık bir hal alıyor. Bilim insanlarının üzerinde durduğu temel konu, dağların zirvesinde geçen saniyelerin, vadilerde geçenlerden biraz daha hızlı olması gibi, ayda da zamanın dünyadan farklı akması. Ay yüzeyinde geçen bir gün, dünyadakiyle kıyaslandığında yaklaşık 56 mikrosaniye daha kısa sürüyor. Bu fark ilk bakışta önemsiz gibi görünse de, zamanla ciddi tutarsızlıklara yol açabiliyor. Özellikle ayda kalıcı üsler kurma planları hız kazanırken, bu küçük farkın büyük sonuçlar doğurabileceği vurgulanıyor.

Maryland'deki NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi'nde ay pozisyonu, navigasyonu ve zamanlama standartları lideri Cheryl Gramling, ayda yeni bir zaman dilimi oluşturulmayacağını, ancak ayda geçen saniyelerin daha hızlı aktığı gerçeğini dikkate alan tamamen yeni bir zaman ölçeği geliştirileceğini belirtiyor. NASA'nın hedefi, uzayda seyahat eden ülkelerin kabul edeceği, özellikle ay için yeni bir zaman takip sistemi kurmak. Bu sistem, ayda gerçekleştirilecek bilimsel çalışmaların ve iletişimin sağlıklı yürütülebilmesi için kritik görülüyor.

Uluslararası işbirliğiyle yeni bir zaman ölçeği

Ayda zaman ölçümünün yeniden tanımlanması için NASA, uluslararası ortaklarıyla birlikte çalışıyor. Beyaz Saray'dan gelen son talimat, NASA'dan bu yeni zaman ölçeği için planlarını yıl sonuna kadar hazırlamasını istedi. Ayrıca, 2026'nın sonuna kadar bu sistemin hayata geçirilmesi bekleniyor. Bu tarih, NASA'nın 50 yıl aradan sonra astronotları tekrar ay yüzeyine göndermeyi hedeflediği döneme denk geliyor. Önümüzdeki aylarda, ayda zamanın nasıl ölçüleceği ve saatlerin nerelere yerleştirileceği gibi konularda uluslararası anlaşmalar yapılması bekleniyor.

Gramling'e göre, ayda zamanın doğru bir şekilde ölçülmesi, ay yüzeyinde görev yapacak astronotlar için hayati önemde. Astronotlar, ayda bilimsel araştırmalar yaparken ve yüzeyi keşfederken, doğru zaman ölçümüne ihtiyaç duyacaklar. Ayrıca, ay yüzeyinde birbirleriyle iletişim kurmaları ve ay araçlarını kullanmaları için de zamanın hassas bir şekilde takip edilmesi gerekecek. Gramling, "Ayda navigasyon yaparken, zaman ayla ilgili olmalı" diyerek bu ihtiyacın altını çiziyor.

Dünyada zaman tutmanın evrimi

İnsanlık tarihi boyunca zamanın ölçülmesi, güneş saatleri ve ayın evreleri gibi doğal yöntemlerle sağlandı. Ancak mekanik saatlerin yaygınlaşmasıyla birlikte, zaman ölçümünde hassasiyet giderek daha önemli hale geldi. 20. yüzyılın başlarında Albert Einstein'ın genel görelilik teorisiyle birlikte, zamanın yerçekimi ve hızdan etkilendiği anlaşıldı. Yerçekimi, büyük bir nesneye daha yakın olunduğunda zamanı yavaşlatıyor. Bu nedenle, dağların zirvesinde zaman vadilerden biraz daha hızlı akıyor.

Modern çağda, zaman ölçümündeki küçük farklılıkları dengelemek için dünya genelinde yüzlerce atom saati kullanılıyor. Atom saatleri, atomların titreşimlerini ölçerek son derece hassas zaman ölçümü sağlıyor. Bu saatler, Einstein'ın teorilerine uygun olarak, yerçekiminin daha güçlü olduğu yerlerde daha yavaş çalışıyor. Dünya genelindeki atom saatlerinden alınan veriler, Koordine Evrensel Zaman (UTC) adı verilen sistemle ortalamaya alınıyor ve bu sayede tüm dünyada mümkün olan en doğru zaman algısı sağlanıyor. Ancak, dünyanın dönüş hızındaki küçük değişiklikler nedeniyle zaman zaman "artı saniyeler" ekleniyor.