Otuz dakikalık egzersiz seansı depresyon belirtilerini anında hafifletiyor

Araştırmacılar tarafından yapılan yeni bir çalışma, sadece yarım saatlik bir egzersiz seansının ruh halini yükseltmek için yeterli olduğunu ve bu olumlu etkinin saatlerce sürebileceğini ortaya koymaktadır. Hem hayvan deneyleri hem de insan katılımcılarla gerçekleştirilen bu araştırma, fiziksel aktivitenin depresyon ve anksiyete semptomlarına karşı ne kadar etkili olabileceğini gösteren önemli bulgular sunmaktadır.

Egzersizin beyin kimyasındaki rolü

Farelerde ve muhtemelen insanlarda da gözlenen bu ruh hali yükselmesi, adiponektin adlı bir hormonun salınımından kaynaklanmaktadır. Bu hormon, beyine giderek duygusal düzenleme ile ilişkili bölgelerde aktiviteyi tetiklemektedir. Araştırmacılar, egzersiz sonrasında beyin bölgesinde ve kan dolaşımında adiponektin seviyelerinin önemli ölçüde arttığını tespit etmiştir. Özellikle medial prefrontal korteks ve anterior singulat korteks gibi duygu yönetiminde kritik rol oynayan bölgelerde bu hormonun yoğunlaştığı gözlenmiştir. Adiponektin, AdipoR1 adlı bir reseptörü açarak belirli nöronlarda bir dizi moleküler değişikliği başlatmaktadır.

Bu mekanizmanın keşfi, geleneksel antidepresan ilaçlardan çok daha hızlı etki eden yeni tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine ilham verebilir. Hong Kong Politeknik Üniversitesi'nden nörobiyolog Sonata Suk-yu Yau, bu bulguların önemini vurgulayarak, depresif belirtileri hafifletmede tek bir egzersiz seansının etkinliğine dair klinik kanıt sağladığını belirtmiştir. Yau, sürekli etkiler sunan ve minimal yan etkileri olan hızlı etkili antidepresan tedavilerin kıt kalmaya devam ettiğini ve bu çalışmanın bu alandaki boşluğu doldurabileceğini ifade etmiştir.

İnsan katılımcılarla yapılan deneyler

Araştırma kapsamında 18 ile 40 yaş arasında 40 yetişkin gönüllü katılımcı yer almıştır. Her katılımcı, egzersiz öncesinde ruh hallerini değerlendirmek için Ruh Hali Durumları Profili anketi doldurmuştur. Daha sonra kalp hızı monitörü takarak koşu bandında 30 dakika boyunca orta şiddette egzersiz yapmışlardır. Egzersiz seansından hemen sonra, katılımcılar aynı anketi tekrar doldurmuşlardır. Sonuçlar oldukça belirgin olmuştur.

Hem anksiyete ve depresyon belirtileri olan hem de olmayan tüm katılımcılar, egzersiz sonrasında önemli bir ruh hali yükselmesi göstermiştir. Depresyon veya anksiyete belirtileri bulunan katılımcılar, özellikle öfke, kafa karışıklığı, yorgunluk, depresyon ve anksiyete düzeylerinde belirgin düşüşler bildirmiştir. Tüm katılımcılarda ise saygı duygusu ve dinçlik hissi artmıştır. Bu bulgular, egzersizin sadece sağlıklı bireyler için değil, depresyon yaşayan kişiler için de anında fayda sağlayabileceğini göstermektedir.

Hayvan deneylerinde adiponektin mekanizması

Bulguların arkasındaki bilimsel mekanizmayı daha derinlemesine anlamak için araştırmacılar fare deneylerine yönelmişlerdir. Depresyon benzeri belirtileri indüklemek amacıyla, bazı fareler kronik öngörülemeyen stres adı verilen bir protokole tabi tutulmuştur. Bu protokol, fareleri ıslak yatak malzemesi, fiziksel kısıtlama, eğik kafes ve elektrikli yüzeylere maruz bırakma gibi çeşitli tutarsız ve öngörülemeyen stres faktörlerine uzun süreli olarak maruz bırakmayı içermektedir. Bu stres maruziyeti, farelerde tımar davranışında azalma, keşif ve merak düzeyinde düşüş ve hareketsizlikte artış gibi insanlardaki depresyon belirtilerine benzer davranışlar ortaya çıkarmıştır.

Kontrol grubu olarak hizmet eden bazı fareler bu stres protokolüne tabi tutulmamıştır. Daha sonra, hem stresli hem de stressiz fareler koşu bandında benzer bir orta şiddette egzersiz seansına maruz bırakılmıştır. Sonuçlar etkileyici olmuştur: her iki grup da tımar davranışında artış, hareketlilik düzeyinde yükseliş ve suya yerleştirildiğinde yüzmeye çalışmak için daha uzun süre harcama gibi yüksek ruh hali ile ilişkili davranışlar göstermiştir. Bu etkiler egzersiz sonrasında 2 saatte ölçülmüş ve en az 24 saat boyunca devam etmiştir; 48. saate kadar ise etkiler azalmaya başlamıştır.